AĞIRLIK « Fizik

Yatay bir taban üzerine konan bir cismin, o taban üzerine yaptığı basınca ya da bir noktaya asılı bir cismin, o noktaya uyguladığı yer çekimi kuvvetine verilen ad. Bu bakımdan, ağırlığın yönü, yer çekimi kuvvetinin yönündedir. Bu da, cismin kütlesine ve o yerin ivmesine bağlıdır. İvme, yeryüzünde cismin bulunduğu yere göre değişebildiğine göre, kütlesi sabit olan bir cismin mutlak ağırlığı, küre üzerinde bulunduğu yere göre değişebilir. ... Devamı »»»

AĞIRLIK MERKEZİ « Fizik

Bir cismin parçacıkları üzerine etki eden yerçekimleri bileşkesinin uygulama noktasına verilen ad. Boşluğa bırakılan her cisim, yerçekiminin etkisi altında kalarak düşer. Yerçekimi, cismin yere düşmesini, dolayısıyla bir ağırlığı olmasını sağlar. Yerçekimi kuvveti, kütlesi (m) olan bir nokta gibi tasarlanan cismin parçacıklarına ayrı ayrı etki yapar. Bir cismin ağırlık merkezi, o cismin meydana gelmesini sağlayan noktalar sisteminin, o noktada toplanmış ve yerçekimi kuvveti o noktaya etki ediyormuş gibi olan halidir. Bir cismin ağırlık merkezinin de. neyle elde edilmesi, onun şekline göre deği... Devamı »»»

AKIM « Fizik

Elektrik yükünün madensel bir tel ya da başka bir iletkenden geçmesine verilen ad. Atom çekirdeklerinin çevresinde, negatif elektrik yüklü olan elektronların, bir iletken içinden geçmesi sonucu meydana gelir. Elektronların bu şekilde hareketleri de, madenlerde bulunan serbest elektronların, bir elektrik alanı vasıtasıyla sürüklenmesinden meydana gelir. Doğru ve alternatif elektrik akımı olmak üzere iki türlü akım vardır. Doğru akım, devamlı olarak aynı yönde akan akımdır. Alternatif akım ise, belirli aralıklarla yönünü değiştiren akımdır. ... Devamı »»»

AKÜMÜLÂTÖR « Fizik

Bir elektrik enerji kaynağının verdiği elektrik enerjisini toplamaya yarayan aygıtlar. Akümülâtörlerde toplanan elektrik enerjisi istenildiği zaman alınıp kullanılabilir. Bugün radyo ve otomobil işlerinde önemli yer tutan akümülâtörlerin türlü çeşitleri varsa da pratikte en çok kullanılanları kurşun akümülâtörlerdir. Kurşun akümülâtörler, çok sayıda kurşun levhasının, sulandırılmış sülfürik asit eriyiğine daldırılmasıyla yapılır. Artı (Pozitif) kutupta bulunan levhalar, da kurşun oksit, eski (Negatif) kutupta bulunan levhalarda kurşun süngeri bulunur. Akümülâtörler doldurulurken, kurşun oks... Devamı »»»

ALTERNATİF AKIM « Fizik

Akım yönü ile akım şiddeti zamanının periyodik fonksiyonu olarak değişen elektrik akımı. Temel bir deneyle alternatif akımlar şu şekilde gösterilir: B hobinin karşısına bir NS mıknatıs konsun. Bu mıknatıs ortasından, geçen O ekseni etrafında ve okla gösterilen yön de dönecek şekilde kurulmuştur. Mıknatısın N ve S kutuplarının, bobini önünde her geçişinde, bobinin A ve B uçlan arasında yön değiştiren alternatif bir elektromotor kuvveti meydana gelir. A ve Ç uçları, bir iletkenle birleştirilirse bu iletken ile B bobininden meydana gelen devreden bir altım geçer, bu akım da alternatiftir. Endü... Devamı »»»

ALTERNATÖR « Fizik

Dalgalı elektrik akımı veren âlet. Alternatörler, başlıca iki bölümden meydana gelmiştir: 1 -Bir mil etrafında dönen ve �rotor� adı verilen kısım, 2- Rotorun etrafında bulunan sabit kısım. Rotor, eloktromagnetik alan meydana getirir. Rotorun etrafındaki kısımlar da dalgalı bir akım meydana getirirler. Alternatörler, genel olarak gaz motorlar Diesel motorları ya da buhar türbinleri aracılığı ile çevrilirler. Böylece mekanik enerji, elektrik enerjisi haline geçmiş olur. ... Devamı »»»

AKROMATİK SİSTEM « Fizik

Tabiî ışığı, kendisini meydana getiren değişik renklerdeki ışınlara ayıran optik sistemlere verilen ad. Tabiî ışık, çeşitli renkteki ışınların birleşmesinden meydana gelmiştir. Bu çeşitli renkteki ışınların her birinin değişik kırılma indisleri vardır. Meselâ menekşe renkli ışın, kırmızı renkte daha fazla kırılır. Kırılma indislerinin bu değişiklik sebebi ile tabiî ışığı, kendisini meydana getiren değişik renklerdeki ışınlara ayırırken, meydana gelecek renk dağınıklığını önlemek lâzımdır. Bu da ışınları aynı derecede kırmak suretiyle olur. Bunun için iki veya daha fazla mercek bir araya getiri... Devamı »»»

AMPER « Fizik

AMPER KANUNLARI Oersted, elektrik akımının mıknatıslara yaptığı etkileri keşfettikten sonra, Ampere, 1820 yılında elektroteknik'i ilgilendiren �Amper Kanunu� nu ileri sürmüştür. Bu kanuna göre: 1 - Aynı yönlü iki paralel akım birbirlerini çekerler, 2 - Ters yönlü iki paralel akım birbirlerini iterler. 3 - Aynı yönlü çapraz iki akım bir birlerini çekerler. 4 - Ters yönlü çapraz iki akım birbirlerini iterler. ... Devamı »»»

AMPERMETRE « Fizik

Elektirik akımının şiddetini ölçmeye yarayan bir ölçü âleti. Akımın ısıtıcı ya da magnetik etkisine dayanarak çalışır. Akımın magnetik özelliğine dayanarak yapılan ampermetrelerde, hareket eden kısım tel sarılmış bir bobinden ibarettir. Bu bobin, yumuşak demirden yapılmış bir çekirdeğin etrafında bulunur. At nalı şeklindeki bir mıknatısın kutupları, hareket eden kısmı arasına almıştır. Hareket eden kısmın ucuna bir işaret çubuğu tutturulmuştur. Çok ince bir yayın yardımı ile çubuk sıfır noktasında durur. Akım geçince bobin mıknatıslanır. Bu mıknatıslanma sonucu, bobin döner. Bobinin dönme a... Devamı »»»

AMPUL « Fizik

İçinde, elektrik akımı etkisi ile akkor haline gelerek ışık verici bir iletkeni bulunan, havası boşaltılmış cam şişe. Elektrik gücünden, aydınlanma vasıtası olarak kullanılmasını sağlar. 21 Ekim 1879 tarihinde, ünlü Amerikalı mucit Edison tarafından, binlerce deneyden sonra bulunmuştur. Edison'un bulduğu ilk ampul, havası boşaltılmış cam bir yuvarlak içine koyduğu kömürleşmiş pamuk ipliğinden ibaretti. Bu günkü ampullerde ise tungsten teli kullanılır. 3200 derecede eriyen tungsten, elektrik akımının meydana getirdiği ısıya dayanır ve ışık verir. Elektrik ampullerinden bazılarının havası tam ol... Devamı »»»

ANOT « Fizik

Bir elektrik üretecinin artı kutbuna verilen ad. Ayrıca, bu kutba bağlanan bir elektroda da anot adı verilir. Elektrikle ilgili her türlü şekil ve işlemlerde artı işareti ile gösterilir. Elektrik üreteçlerinin öbür kutuplan olan �katot� la bir bütün meydana getirir. ... Devamı »»»

ANTEN « Fizik

Gerek elektrik enerjisinin radyo dalgaları halinde uzaya yayılmasını gerekse uzaydaki radyo dalgalarından alıcıları çalıştıracak elektrik enerjisinin elde edilmesini sağlayan araçlar. Bu sebeple antenlerin radyo tekniğinde önemli bir yeri vardır. Radyo dalgaları, yalnız dalgalı elektrik akımlarıyla elde edilir. Dalgalı elektrik akımı, belli bir süre içinde yönü ve şiddeti muntazam olarak değişen bir akımdır. Akımın şiddeti sıfırdan başlayarak derece derece artar ve yüksek (maksimum) bir değer aldıktan sonra tekrar aynı şekilde sıfıra düşer. Radyo dalgalan da bu dalgalı elektrik akımlarına uya... Devamı »»»

ARCHİMEDES PRENSİBİ « Fizik

Herhangi bir sıvı ya da gaz içinde bulunan bir cismin yer çekimi kuvvetinin ters yönünde, yani aşağıdan yukarı doğru bir kuvvetle itildiğini belirten ve hidrostatiği İlgilendiren prensip. Arşimed'in bu itme kuvveti hakkındaki ifadesi şudur: Bir sıvı ya da gaz içine batırılan katı bir cismin, batan kısmının hacmi kadar sıvının ya da gazın ağırlığına eşit bir kuvvetle aşağıdan yukarı doğru itilir. Suya daldırılan cisimlerin ağırlıklarının azalmış gibi görünmesi bu cisimleri yukarı iten kuvvetsin yer çekimi ile ters yönde oluşundan ileri gelmektedir. Cisimlerin hacmini hesaplama işinde faydalanıl... Devamı »»»

ARK LÂMBASI « Fizik

Elektrik akımı ile bir ışık yayı meydana getiren âletlere verilen ad. Bir elektrik üretecinin iki kutbuna bağlı iki kömür çubuk, ilkin birbirine bağlıdır: sonra birdenbire yavaş yavaş birkaç milimetre uzaklaştırılırsa, akımın geçmez kesilmez ve kömür çubuklarının uçlarının akkor haline gelmesi ile aralarında ark adı verilen bir ışık yayı meydan gelir ve kömür çubuklarının arasında boşlukta eksi (negatif) kutuptan, artı (pozitif) kutba doğru bir elektron akımı olur. Elektronlar çok yüksek hızları ile pozitif kömür çarparlar. Bu elektronların yüksek hızları sebebiyle meydana gelen kinetik enerji... Devamı »»»

ASANSÖR « Fizik

İnsanları ya da yükleri yüksek yerlere dikine çıkarıp indiren makine. Asansör, çok eski devirlerden beri bilinmektedir. Romalılarda ve Ortaçağda iner - çıkar dolaplar kullanılmıştır. Fakat bugün ki anlamı ile ilk asansör XVII. yüzyılda Velâyer adlı bir Fransız mimarı tarafından icat edilmiştir. Asansör, yük ve insan taşıyacak bir oda ile bu odayı yukarı çıkaran ve aşağı indiren bir makara sisteminden ibarettir. Makara sisteminin bir ucunda oda, öbür ucunda kontrpua denilen karşı ağırlık bulunur. Oda aşağıda iken bu ağırlık yukardadır. Odanın yukarı çıkmasıyla bu ağırlık aşağı iner. Bu makara ... Devamı »»»

ATMOSFER « Fizik

Su buharı, gaz ve buharlar için fizik ve teknikte kullanılan basınç birimi. Fiziksel basınç birimi olarak 1 atmosfer (kısaltılmışı atm.) 0 derecede ve 760 milimetre yüksekliğindeki bir civa sütununun bir santimetrekare üzerine yaptığı basınçtır. ... Devamı »»»

AYNA « Fizik

Yüzeylerine düşen ışık ışınlarını yansıtabilen cilâlı yüzeylere verilen ad. Bu yansıtıcı yüzey düzlem ise bu aynaya �düzlem ayna�, bir elipsoit şeklinde ise �eliptik ayna� adları verilir. Aynalar çok eski zamanlardan beri bilinmektedir. İlk insanlar, ayna olarak durgun su yüzeylerini kullanmışlar, sonraları Mısırlı'lar Yunanlılar ve Romalılar Cilâlı madenden yapılmış aynalar kullanmışlardır. Cam aynalar ilk defa XIV. yüzyılda Venedik'te yapılmıştır. Sonraları daha iyi görüntüler elde etmek için düzlem aynaların yerine küresel aynalar yapılmıştır. Cilâlı yüzeylerdeki akisler eskiden beri in... Devamı »»»

BAĞLAMA « Fizik

Elektrikte kullanılan bir deyim. Elektrik akımı veren araçları (pil, akümülâtör, dinamo) birbirleri ile bağlamak suretiyle meydana gelir. Bu bağlamalar, seri, paralel, seri -paralel olmak üzere üç şekilde yapılır. Seri bağlamalarda, birinci elektrik üretecinin negatif kutbu, ikinci elektrik üretecinin pozitif kutbu ile bağlanır ve öteki üreteçler için de bağlama aynı şekilde devam eder. Böylelikle bu üreteçlerin elektromotor kuvvetleri birbirlerine eklenmiş olur. Paralel bağlamalarda, üreteçlerin bütün negatif ve pozitif kutupları bir arada birleştirilir. Bu durumda elektromotor kuvveti, bir ü... Devamı »»»

BARLOW ÇARKI « Fizik

Laboratuar deneylerinde kullanılan bir elektrik motorunun ilk örneğine verilen ad. Barlow çarkı, İngiliz fizikçi ve matematikçisi Peter Barlow (1767 - 1862) tarafından 1828 yılında düşünülmüştür. Bu âletin esası yatakları bir elektrik akımı üreticinin bir kutbuna bağlanmış yapay bir eksen etrafında dönebilen bir diskten ibarettir. Çarkın kenarı, elektrik üreticinin öbür kutpuna bağlı olan cıva dolu küçük bir çanağa batacak durumdadır, çark at nalı biçiminde bir mıknatısın kolları arasına yerleştirilmiştir. Akım verilince meydana gelen elektromagnetik kuvvet diskin sürekli olarak dönmes... Devamı »»»

BAROSKOP « Fizik

Cisimlerin atmosfer içinde bir kaldırma kuvvetinin etkisi altında olduğunu ve Archimedes kanununun gazlara da uygulanabileceğini deneyle göstermeye yarayan bir cins terazi. Boş bir fanus içine hassas bir terazi konulmak suretiyle yapılır. Terazi okunun iki ucuna hava içindeki ağırlıkları birbirine eşit, fakat hacimleri farklı iki cisim asılır. Fanusun havası tamamen boşaltıldığında terazi dengesinin bozulduğu ve hacmi daha büyük olan cismin asılı bulunduğu tarafın aşağıya indiği görülür. İlk defa Otto von Guericke (1602 - 1686;) adlı bir Alman fizikçisi tarafından yap... Devamı »»»

BASINÇ « Fizik

Herhangi bir kuvvetin, ona engel olan bir yüzey üzerine yaptığı zorlama ve yüzey birimine düşen kuvvete verilen ad. Bir yüzey üzerine etki yapan bir kuvvetin, o yüzeye tatbik ettiği basınç, o kuvvetten başka, bu kuvvetin dayandığı yüzeye bağlıdır. Herhangi bir kuvvetin basımcından önemli bir sonuç elde edilmek istenirse, basıncın, çok küçük bir yüzey üzerine yapılması gerekir. Bıçakların rahatça istenen şeyleri kesmeleri, tatbik edilen kuvvetin fazlalığından çok, etki altında bırakılan yüzeyin azlığından ileri gelir. Bu sebeple o bölgede büyük bir basınç meydana gelir. Bir yüzeyin (S yüzeyi) ... Devamı »»»

BATARYA « Fizik

Elektrik üreteçlerini aralarında bağlamakla meydana getirilen sistem. Bu üreteçlerin her birine sistemin elemanı denir. Bağlamalar üç türlü olur: Seri bağlama, paralel bağlama, karışık bağlama. Seri bağlama: Bir elemanın negatif (eksi) kutbu, ondan sonra gelen elemanın pozitif (artı) kutbu ile bağlanır ve bağlama bu şekilde devam eder. Sistemin elektromotor kuvveti, her bir elemanın elektromotor kuvvetlerinin ayrı ayrı toplamına eşittir. Paralel bağlama: Bu bağlamada elemanların pozitif kutupları ile negatif kutuplan bir arada bağlanır.Yalnız, bu çeşit bağlamalarda elemanlarının elektromotor ... Devamı »»»

BOBİN « Fizik

Elektro teknikte kullanılan bir malzeme. Kullanılacağı amaca göre türlü şekilde yapılır. Genel olarak bir iletkeni yalıtkan bir makara ya da levha üzenine sararak yapılır. İletkenden bir elektrik akımı geçirince, bobinin içinde ve çevresinde magnetik bir alan meydana gelir. Bu magnetik alanın şiddetini artırmak için bobinin içine, elektro mıknatıs meydana gelmesi için bir demir göbek konur. ... Devamı »»»

BOBİNAJ « Fizik

Elektrikle işleyen bir makinenin uygun yerlerine yerleştirilmiş ve belli esaslara göre birbirlerine uygun şekilde bağlanmış bobinler sistemine verilen ad. Bobinaj doğru akıma ve dalgalı akıma göre ayrı ayrı düzende olur. Doğru akım bobinajı, iletkenlerin ve bobinlerin motor gövdesine yerleştirilişine göre halka sargı ve tambur sargı olmak üzere iki çeşit olur. Halka sargıda iletkenler içten ve dıştan sarılır. Tambur sargıda ise iletkenler ve bobinler oyuklara yerleştirilir. Dalgalı akım bobinajı ise bir fazlı, iki fazlı, üç fazlı olmak üzere üç türlüdür. ... Devamı »»»

CENDERE « Fizik

Basınç yolu ile cisimleri sıkıştırmaya ya da cisimler üzerinde damgalar vurmaya yarayan âlet ve makinelere verilen genel ad. Endüstrinin hemen hemen bütün kollarında pek çok kullanılmakta olan cendereler, kullanılma yerlerine göre cisimlerin hacimlerini küçültmek ya da cisimler üzerine istenilen bir damgayı vurmak için kullanılan �asıl cendereler� ve katı cisimlerdeki yağ ve sıvıları çıkarmak için kullanılan sıkma ve ezme cendereleri olmak üzere iki bölüme ayrılırlar. Hangi çeşit olursa olsun, cenderelerin çalışma prensibi aynıdır, iş ve enerjinin korunumu prensibine göre, küçük bir kuvvetle b... Devamı »»»

ÇEKİM « Fizik

Herhangi bir cismin başka bir cismi kendine doğru hareket ettirebilme gücüne verilen ad. Yer'in cisimleri kendine doğru çekme gücü; güneşin kendi sistemine bağlı gezegenleri kendine çekme gücü pozitif ve negatif elektrik kuvvetlerinin birbirlerini çekmek gücü, çekimin belirtileridir. ... Devamı »»»

DİNAMO « Fizik

Mekanik enerjiyi, elektrik enerjisi çeviren makine. Esası, yumuşak, bir ( mir üzerine sarılmış bir bobin ve kuvvetli bir mıknatıstan ibarettir. Hareket edici olan bobin, durucu olan mıknatısın kutupları arasında dönmekle, kuvvetli bir manyetik alan meydana getirir. Bu manyetik alanın yarattığı akım, elektrik akımıdır. Dinamolar, çeşitli mekanik enerjileri, özellikle hareket halinde olan su kuvvetini, elektrik enerjisine çevirmek için kullanılır. (Barajlarda, mekanik enerjiden elektrik enerjisi elde etmek gibi.) ... Devamı »»»

DERECE « Fizik

Türlü ölçü âletlerinin ölçeğinde işaret edilmiş bulunan başlıca bölümlerden her biri. Fizikte sıcaklık ölçüsü birimidir. ... Devamı »»»

DİNAMOMETRE « Fizik

Kuvvet ölçen âletlere verilen ad. Dinamometrelerin esası, esnek cisimlerdir. Bu esnek cisimler, kendilerine etki yapan kuvvetlerin şiddetleri oranında biçimlerini değiştirirler. Bu biçim değiştirmeler, belli kuvvetlerin belli şiddetlerine göre ayarlanmış olduğu için, dinamometreye uygulanan kuvvetin şiddetini kolaylıkla bulmak mümkün olur.Dinanamometrelerin pek çok çeşitleri vardır. En basit dinamometre el kantarıdır. ... Devamı »»»

DİYOPTRİ « Fizik

Merceklerde ve göz âletlerinde kullanılan camlardaki kuvvet ölçüsü. Odağı bir metre uzaklıkta bulunan bir mercek bir diyoptri olarak kabul edilmiştir. Miyop gözler için verilen gözlük camlarının konveks ya da konkavlık dereceleri diyoptri ile ifade edilir. ... Devamı »»»

DÜZLEM AYNALAR « Fizik

Yansıtıcı yüzeyleri düzlem olan aynalara verilen ad. Düz aynaların verdikleri görüntüler, cisimlerin aynı büyüklüktedir. Fakat, ters zahiri bir görüntü verirler. ... Devamı »»»

ENERJİ « Fizik

Bir sistemin iş yapabilme yeteneği. Başka bir deyimle, bir insan, bir hayvan, bir taş parçası, herhangi bir şey, hareket edebiliyor ya da başka bir cismi hareket ettirebiliyorsa onda enerji var demektir. Enerji, hareket enerjisi (kinetik enerji) ve durum enerjisi (potansiyel enerji): olmak üzere başlıca iki bölüme ayrılır. Hareket enerjisi hareket eden bir cismin verdiği enerjidir. Hareket halin de olan bir cisim, iş görebilme yetkin ligini kazanmıştır. Hareket enerjisi, cismin hızına ve kütlesine bağlıdır.Hızı (V) ağırlığı (P) olan bir cismin hareket enerjisi, 1/2. P/9,8. V2 formülü ile ... Devamı »»»

FARAD « Fizik

Elektrikte, kondansatörlerin sığasını ölçmek için kullanılmakta olan bir birim. İngiliz fizik ve kimya bilgini Faraday'ın adından gelmektedir. Bir kondansatöre, bir voltluk bir elektrik gerilimi uygulandığında, aldığı elektrik yükü bir kulonsa, o kondansatörün sığası bir Farad olur. Farad, büyük bir sığa birimidir. Bu sebeple, pratikte pek kullanılmamaktadır. Bunun yerine, genel olarak, daha küçük bir birim olan �mikrofarad� kullanılır. Bir milyon mikrofarad, bir farada eşittir. ... Devamı »»»

GÖLGE « Fizik

Işık ışınlarının yolunu kesen bir cismin ışıklı yerde meydana getirdiği Karartıya verilen ad. Gölge, çoklukla, cismin az çok şeklini verecek durumda olur. Işık ışınları sağdan geliyorsa gölge solda, soldan geliyorsa gölge sağda olur. Gölgeler, özellikle saydam olmayan cisimler tarafından meydana getirilebilir Gölgeler, genel olarak, a - Tam gölge, b - Yarım gölge olmak üzere iki şekilde olur. Tam gölge, yoğun olan cisimlerin,ışık ışınlarım tam tutmaları halinde, belli bir tarafa hiç ışık geçirmedikleri hallerde olur. Bu cisimlerin meydana getirdiği karartı, tam bir karanlıktı... Devamı »»»

GÖRÜNTÜ « Fizik

Bir ayna ya da bir mercekte, bir cismin görünmesi haline verilen ad. Yeryüzündeki cisimler, ya çevresine ışık işıni saçan, �ışıklı cisimler� dir, ya da bu ışıklı cisimlerden çıkan ışık ışınlarını alan �ışıksız cisimler� dir. Işık ışınlarını geri gönderirler, böylece �yansıma� olayı meydana gelmiş olur. Cisimlerin görünmeleri, ancak yansıma olayı sayesinde meydana gelen fizikî bir olaydır. İşte, herhangi bir cismin yansıyan bu ışık ışınlarının, saydam olan bir cisme, bir ayna ya da bir merceğe çarpması sonunda, burada da bir yansıma olayı meydana gelmiş olur. Bu yansıma olayının meydana geldiği... Devamı »»»

HAREKET « Fizik

Bir cismin, durağan bir noktaya göre durumunun ya da yerinin değişmesine verilen ad. Olduğu yerde duran bir cisim, dengededir. Denge durumunun bozulması, hareketin olması sonucudur. Hareket, çeşitli durumlara göre, çeşitlilikler gösterir. Hareket, genel olarak ikiye ayrılır: 1 - Çizgisel hareket, 2 -Dönme hareketi. Çizgisel harekette bulunan cisimler, bir çizgi üzerinde ilerler. Cismin üzerinde gittiği çizgi, o cismin �yörünge� sini meydana getirir. Dönme hareketi, bir eksen çevresinde olan harekettir. Gerek çizgisel harekette gerekse dönme hareketinde, üç şekilde hareket olur: Düzgün ha... Devamı »»»

HİDRO - ELEKTRİK « Fizik

Türbinlere akıtılan suyun, jeneratörleri çalıştırmasıyla elde edilen elektrik gücü. Barajlardan, akar sulardan, çeşitli su kaynaklarından borular aracı ile türbinlere akıtılan su, türbinlerden geçerken bunlardaki kanatları iter. Böylece kanatların bağlı bulunduğu silindirler döner. Bu silindirler, bir elektrik jeneratörüne bağlı olduğundan, silindirlerin bu hareketi ile jeneratörler çalışmış olur. Böylece su gücünden elektrik gücü elde edilmiş olur. Su gücünden elde edilen bu elektrik gücü ucuza mal olduğundan, bu yolla elektrik gücü elde etmek işlemi, önemli gelişmeler kazanmıştır. ... Devamı »»»

ISI « Fizik

Cisimlerin üzerinde türlü etkileri olan bir fizik kudreti, bir çeşit enerji. Bilim adamlarının düşüncelerine ve deneylerine göre ısı, maddeleri meydana getiren atom, molekül ve elektronların, çok büyük bir hızla hareket etmelerinden meydana gelen �hareket enerjisi� nden meydana gelmektedir. Bu hareketler bizde ısı duyumunu uyandırır. Isı ağır madde olmadığı, ne hacmi ne de ağırlığı olmadığı İçin çıplak gözle, ya da mikroskopla görülemez. Yeryüzü için en önemli ısı kaynağı güneştir. Güneş, gönderdiği ışık ışınları ile yeryüzünü aydınlattığı gibi, ısı da sağlamış olur. Güneş ışığının dışınd... Devamı »»»

IŞIK « Fizik

Kaynağı akkor haline gelmiş çok sıcak bir madde olan, eşyayı aydınlatıp görmemize ve renkleri ayırt etmemize yarayan bir enerji. Işık, bir ışık kaynağından çıkar. Güneş yıldızlar, akkor haline gelmiş katı cisimler, gazlar birer ışık kaynağıdır. Işık kaynakları tarafından aydınlatılmış cisimlerden; bazıları da etraflarına ışık yayarlar. Bunlar da aydınlatılmış cisimleri meydana getirirler. En doğal ışık kaynağı güneştir. Yeryüzü, güneşin gönderdiği ışıkla aydınlanır. Bir ışık kaynağından çıkan ışık, doğru yolla çevresine ışınlar halinde yayılır. Işığın yayılma yolu üzerine çıkan cisimlerden s... Devamı »»»

İŞ « Fizik

Bir kuvvetin uygulanmış olduğu yer üzerindeki etkisi. Fizik bilimi yönünden bu duruma göre iş, bir kuvvet kullanarak bir şeyi hareket ettirmek, yani sürtünme kuvveti, ağırlık kuvveti gibi bazı dirençleri yenmektir. İş, kuvvet doğrultusunda gidilen yol ile oranlıdır. Bu duruma göre de, iş = kuvvet X yol. İş birimi kilogram - metredir. Bu birim, bir kilogramlık bir kuvvetin, kendi doğrultusunda bir metre boyunca etki ettiği zaman gördüğü işe eşittir. ... Devamı »»»

KALDIRAÇ « Fizik

Bir noktası bir yere dayanan ve bir cismi kolaylıkla kaldırmaya yarayan araçlara kaldıraç denir. Büyük ağırlıkları, kolaylıkla ve fazla kuvvet kullanmadan kaldırdıkları için, kaldıraçlar, günlük hayatta en çok kullanılan araçlardandır. Sırık, maşa, bahçe küreği, fındık kıracağı, terazi, makas, tahterevalli hep birer kaldıraçtır. Kaldıraçlara örnek olarak bir sırığı alıp incelediğimizde bir kaldıraçta, başlıca üç önemli nokta görürüz : 1 - Kuvvet noktası, 2 - Destek noktası, 3 - Direnç noktası. Kuvvet noktası, ağırlığı kaldırmak için sırığa basılan noktadır. (A). Destek noktası, sırığı... Devamı »»»

KUVVET « Fizik

Bir cismin hareketini doğurabilen ya da değiştirebilen kudrete verilen ad. Bir kuvveti belirtmek için a - Uygulama noktasını (yani cismin üzerinde etki yaptığı noktayı), b - Doğrultusunu yani boyunca etki yaptığı doğruyu, c - Yönünü (yani uygulama noktasını sürüklemeğe çalıştığı yönü), d - Büyüklüğünü ya da şiddetini bilmek gerektir. Kuvvet birimi �kilogram-ağırlık�tır. Bu, Paris'te Ağırlıklar ve Ölçüler Uluslararası Bürosunda muhafaza edilen iridyomlu platinden yapılmış bir ayar bloka etki eden yer çekimi kuvvetidir; çok yaklaşık olarak dünyanın, + 40 santigratta ve boşlukta alınacak olan b... Devamı »»»

MADDE « Fizik

Uzayda bir yer kaplayan ve ağırlığı bulunan her şeye verilen ad. Maddenin şekil almış hali de �cisim� i meydana getirir. Madde ile ilgilenen değişik bilimler vardır. Fizik maddenin şeklini ilgilendiren yani cisimlerle ilgilenen bir bilimdir. Kimya ise, maddenin özellikleri, yapısı ve ayrı ayrı maddeler arasındaki ilgi ve değişimleri inceler. Bu duruma göre, bir maddenin fiziksel ve kimyasal olmak üzere iki türlü özelliği vardır. Fiziksel özellikler, daha çok maddenin dış görünüşünü ilgilendiren özelliklerdir (renk, koku, tad, sertlik iletmesi v.b. gibi). Kimyasal özellikler, bir maddenin baş... Devamı »»»

MERCEKLER « Fizik

İçinden geçen paralel ışınları, düzenli bir şekilde birbirine yaklaştıran ya da birbirinden uzaklaştıran saydam cisimler. Başlıca iki çeşit olur. Bir çeşidi, ortaları kalın kenarları ince olan şeklidir, Bunlara �yakınsak mercek� (dışbükey, konveks de denir) adı verilir. Öbür çeşidi, ortaları ince, kenarları kalın olan şeklidir. Bunlara da �ıraksak mercek� (içbükey, konkav da denir) adları verilir ... Devamı »»»

MIKNATIS « Fizik

Demir ve nikel'i çekip taşıyabilen çubuğa verilen ad. Bu şekilde demir parçalarını çekme, yani mıknatıslık, milâttan birkaç yıl önce, Batı Anadolu'da bulunan Yunan şehirlerinden Maguesia (bugünkü adiyle Manisa) şehri yakınlarında gözlenmiştir. Siyah ve ağır bir taşın (bileşiminde demir oksit olan bir taş) demir parçalarını çektiği görülmüş, bu olaya da (magnetite) adı verilmiştir. Bu tabiî mıknatısların yanında, bir çelik parçasını tabiî bir mıknatıs taşına ya da çelik bir mıknatıs çubuğa sürtmek suretiyle ve elektrik yoluyla geçici mıknatıslık da elde edilebilir. Çubuk şeklinde bir mıknatıs... Devamı »»»

SES « Fizik

Cisimlerin titreşiminden meydana gelen fiziksel bir olay. Fakat sıvı, katı , gaz cisimlerinin titreşimlerinin ses olabilmesi için, bu titreşimlerin saniyede 20 den 20.000 e kadar olması gereklidir. Ses titreşimleri, havaya çarpınca, suya atılan bir taşın meydana getirdiği halkalar gibi, havada her yönde ilerleyen titreşimler meydana getirir. Böylece ses, havada �ses dalgaları� halinde yayılır. Ses dalgaları, kulağımıza gelirler. Kulak zarında da aynı titreşimleri meydana getirerek sesi duyma olayı meydana gelmiş olur. Sesin, ses dalgaları halinde yayılması, ışık kadar olmasa bile (ışık saniye... Devamı »»»

YANMA « Fizik

İki madde arasında ısı çıkması ile meydana gelen olaya verilen ad. Havada da saf oksijen içerisinde olan yanmalar, oksitlenmeyi meydana getirir. Maddeleri yakabilmek ,yanma olayını meydana getirebilmek için çoklukla önceden bir miktar ısının dışardan verilmesi gereklidir. Yanma başladıktan sonra meydana gelecek ısı, yanmayı devam ettirmeğe yeteceğinden artık dışardan ısı vermeğe lüzum kalmaz. ... Devamı »»»

X IŞINLARI « Fizik

Gözle görülmeyen, doğru çizgi halinde yayılan, mıknatısın etkisi altında kalmayan ışınlara verilen ad. Ünlü Alman fizikçilerinden Roentgen tarafından 1896 yılında Geissler tüpleri ile yapılan bir deney sırasında bulunmuştur. Roentgen, bu tüplerle deney yaptığı sırada, masada bulunan bir billurun flüerörans hale geldiğini görmüştür. Deneylerini ilerletmiş, aynı olayın, tüple billur arasına siyah bir kâğıt konması halinde de devam ettiğini görmüştür. Roentgen �X ışınları� adını verdiği bu ışınların, katot ışınlarının cama çarpması ile meydana geldiğini ve cam yerine bir maden kullanılması halind... Devamı »»»