ALAŞIM « Kimya

Bir metali, bir veya daha fazla metallerle veya yarı metallerle karıştırılarak elde edilen yeni ürün. Alaşımlar, çoğu defa gerektiği kadar sert olmayan metallerle, istenen sertliği vermek için yapılır. Görünüşte alaşımların metallerden farklı olmadığı sanılırsa da gerçekte öyle değildir. Alaşımlar da metaller gibi billurlardan yapılmış olmalarına rağmen, bu billurlar birbirinden farklı birtakım cisimlerin bir araya gelmesinden meydana gelmiştir. Alaşımları elde etmek için metaller, gazla ısıtılan potalı fırınlarda ve potalar içinde eritilir. En çok kullanılan alaşımlar şunlardır: Pirinç (çin... Devamı »»»

ALDEHİDLER « Kimya

Karbon, oksijen, hidrojen grubunu taşıyan organik bileşikler. Genel olarak primer alkollerin oksitlenmesinden elde edilirler. Aldehidlerin çoğu uçucu, renksiz sıvılardır. Molekülleri büyüdükçe kokuları güzelleşir. ... Devamı »»»

ALEV « Kimya

Bazı gazların buharların yanması sırasında görülen ışık olayına verilen ad. Bir alevde, meselâ bir mum alevinde üç bölge ayırt edilir: İç bölge veya çekirdek bölge, ışıksız olan bir bölgedir. Yanan cisimden meydana gelen gaz ve buharla kaplıdır, sıcaklık derecesi en düşük olan bölgedir. Orta bölgede tam bir yanma olmaz. Mevcut olan sıcaklık yüksekliği yüzünden yanan cismin yaydığı gazlardan karbon meydan gelir ve karbon parçacıkları da korlaşarak ışık saçarlar En dış bölgede oksijenle, yani hava ile fazla temas olduğu için tam bir yanma olur. Bu bölgede sıcaklık en yüksek derecededir. Yanma o... Devamı »»»

ALKALİLER « Kimya

Kimyasal özellikleri bakımından sud ve potasa yakın olan madenlere verilen ad. Alkali madenleri şunlardır: Lityum, sodyum, potasyum, rubidyum, sezyum. ... Devamı »»»

ALKALOİDLER « Kimya

Merkez sinir sistemine belli etkiler yapan ve bazı bitkilerde bulunan organik bazlar. Bunların bazıları şiddetli zehir oklukları halde tıbbî kontrol altında ve az miktarda alındıkları takdirde bir çok hastalıklarının tedavisinde önemli rol oynarlar. Afyon ve kokain, alındığı zaman uyutucu bir etki yaptığı halde striknin gibi bazı alkaloidler alındığında şiddetli kramplar baş gösterir. En önemli alkaloidler şunlardır: Atropin, ergotin, kodein, kokain, morfin, nikotin, striknin. ... Devamı »»»

ALKOL « Kimya

Hidrokartaonlardaki hidrojeni atomları yerine hidroksil (OH) gruplarına gelmesiyle teşekkül eden organik bileşikler. Bir hidroksil grubu taşıyan alkollere, mono alkol daha fazla hidroksil grubu taşıyanlara polialkol denir. Alkoller, renksiz ve nötr bileşiklerdir. Molekül ağırlıkları büyüdükçe suda az erirler ve kaynama noktaları da yüksektir. Hidroksil gurubundaki hidrojenin yerine metallerin gelmesiyle alkol denen tuzlar meydana gelir. Organik ve anorganik asitlerle esterleri meydana getirirler. Alkolün en büyük kısmı insanlar tarafından ya alkollü içkiler şeklinde veyahut da ... Devamı »»»

ALŞİMİ (Simya) « Kimya

Eski çağların kimyasıdır. Bu işle uğraşanların en büyük gayesi değersiz maddeleri altın veya gümüşe çevirebilmek, bütün hastalıkları iyi edecek, insanı ölümsüz yapacak bir ilâç bulabilmekti. Bu bakımdan, alşimiyle uğraşanlar başlıca iki konu üzerinde çalışıyorlardı. Filozof taşı ve hayat iksiri. Filozof taşı: Alşimistler bunun kıymetli madenleri yapmaya yarı yan ana madde olduğunu kabul ederlerdi. Filozof taşı yapmak için birçok tertipler vermişlerdir. Tuz, sülfür ve civa filozof taşı yapmaya yarayan başlıca maddelerdendir. Hayat iksiri (Abıhayat, bengisu) İnsanı hem hastalıklardan kurtarac... Devamı »»»

ALTIN « Kimya

Kimyasal bir eleman. Lâtince adı Aurumdur. Sembolü Au, atom numarası, atom ağırlığı 1972' dir. Parlak san renkte ve soy metallerdendir. Oldukça yumuşaktır. İnce teller haline getirilebildiği gibi, dövülerek ince yapraklar halline de getirilebilir. Öyle ki bir gram altından 200 metre tel meydana getirmek kabildir. Bu bakımdan işlenirken, saf olarak değil, gümüş veya bakır alaşımları halinde işlenir. Bu alaşımlardaki nispeti de karat ile ifade edilir. Saf altın, 24 karattır. Altını temiz olarak elde etmek, ya pek eski bir metot olan yıkama ile veya malgama metodu ile ya da siyanür metodu ile ol... Devamı »»»

ALÜMİNYUM « Kimya

Kimyasal bir elemandır. Sembolü Al, değerliliği 3, atom ağırlığı 26.97 ve atom numarası 13 tür. Gümüş gibi beyaz renkte ve hafif bir elemandır. Demire göre 8 defa hafiftir. 1800 derecede kaynar. Dış yüzeyi, hava ile temasta olduğu için hafif bir oksit tabakası ile kaplıdır. Yüzeyinin, mavimtrak beyaz bir renk almasını sağlayan bir tabaka sayesinde havaya karşı dayanıklılığı fazladır. Nitrik asitten başka bütün anorganik bazlar etki yapar:organik asitlerin hemen hiç etkisi yoktur.Isı ve elektriği iyi iletir. Alüminyum yer kabuğunun yapısında % 8 oranında oksit ve silikat bileşikleri halind... Devamı »»»

AMONYAK « Kimya

Keskin kokulu, renksiz bir gaz .Azotla hidrojenin birleşmesinden meydana gelmiştir. Suda kolaylıkla erir. 10 derecede ve 6-7 atmosfer basınç altında sıvı haline gelir. Sıvı amonyak çelik şişeler içinde ve basınç altında saklanır. Evlerde ilâç ve temizleyici madde olarak kullanılması yüzünden herkes tarafından tanınan amonyak, eski çağlardan beri insanlar tarafından bilinmektedir. İlk defa 1774 yılında serbest olarak elde edilmiştir. Asitlerle birleşince amonyak tuzu meydana gelir. Amonyak tuzu fabrikalarda, eczacılıkta, patlayıcı maddeler sanayiinde, sunî gübre yapımında kullanılır. ... Devamı »»»

AMYANT « Kimya

Ateşe dayanıklı liflerden meydana gelmiş, kolayca bükülür bir çeşit ak asbest. Aslı kalsiyum magnezyum silikattır. Güçlükle erir ve sıcaklığı geçirmez. Bu özelliğinden istifade edilerek, teknikte çok kullanılır. ... Devamı »»»

ANALİZ « Kimya

Bileşik veya karışımların çeşitli etkenler yardımı ile (ısı, elektrik gibi) kendini meydana getiren bileşimlerini aydınlatmaya yarayan işlemlere verilen ad. Analiz, sentezin karşıtıdır. Bileşik ve karışımdaki maddelerin yalnız cinsi aranıyorsa kalitatif (nitel) analiz, bu maddelerin miktarı da aranıyorsa kantitatif (nicel) analiz yapılır. Kalitatif analizde bileşik veya karışık cisim, ilkin uygun bir şekilde eritilir. Bundan sonra her bir element ayrı ayrı çökelekler halinde çöktürülür. Bu suretle cismin bileşimi anlaşılmış olur. Kantitatif analizde başlıca iki metot kullanılır: Gravimetr... Devamı »»»

ANTİMON « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Sb, Atom ağırlığı 121.8, atom numarası 51 dir. Tabiatta çok az miktarda serbest halde bulunur. Daha çok antimonit halinde ve çok defa gümüş ve altın ile beraber bulunur. Saf antimon, mavimtrak beyaz renkte, metal parıltılı ve billur yapılıdır. Kolaylıkla toz haline getirilir. Havada ısıtılırsa, mavi bir alevle yanarak antimon trioksit verir. Saf halde antimon, antimonitten elde edilir. Yalnız, kolay kınlan bir eleman olduğundan saf halde çok kullanılmaz. Teknikte, daha çok alaşımları kullanılır. Bazı bileşikleri de hekimlikte ilaç olarak kullanılır: Kusturma il... Devamı »»»

AREOMETRE « Kimya

Sıvıların yoğunluğunu ölçmeye yarayan âlet. Camdan yapılmış bir hazne ile silindir şeklinde bir borudan meydana gelmiştir. Hazne kısmına civa gibi ağır bir cisim konarak ağırlık merkezinin mümkün olduğu kadar aşağıda olması sağlanır. Silindir şeklindeki borunun ü-zerinde cetvel bölümleri vardır. Yoğunluğu ölçülmek istenen sıvıya batırınca, Archimedes Prensibi'ne göre kendi ağırlığı kadar bir sıvı ile yer değiştirir. Yoğunluk, bu ağırlığın (P), sıvının hacminin (V) bölümüne eşittir. Bölümlü cetvel kısmı, hiçbir hesaba lüzum kalmadan doğrudan doğruya yoğunluğu gösterir. Areometre ne kadar çok d... Devamı »»»

ARSENİK « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü As, atom numarası 33, atom ağırlığı 74.91 dir. Tabiatta az miktarda serbest halde bulunur. Başlıca bileşikleri demir, kükürt gümüş ve nikelle olan bileşikleridir. Arsenik elde etmek için, arsenopirit (demir arsenik, kükürt), löllingit (demir, arsenik ile kömür karışımı ateşe dayanıklı kilden yapılmış kaplarda ısıtılır. Çıkan arsenik buharları demir toplama kaplarında gri renkli billurlar halinde yoğunlaşır. Pek az miktarda insan ve hayvan vücudunda bulunan arsenik, teknikte fişek saçması yapımında kullanılır. Arsenik bileşikleri asıl hekimlikte kullanılmaktadı... Devamı »»»

ASETATLAR « Kimya

Asetik asidin tuzları. Asetatlar, ya metal oksitlerin, ya hidroksitlerin, ya da karbonatların bazı hallerde seyreltik asetîk asitte erimeleriyle meydana gelir. En önemli asetatlar şunlardır: Alüminyum asetat (boyacılıkta ve hekimlikte kullanılır.) kurşun asetatlar (boyacılıkta ve yanıkların tedavisinde kullanılır), çinko asetat (hekimlikte teskin edici, kusturucu olarak kullanılır). ... Devamı »»»

ASETİK ASİT « Kimya

Yağ asitleri sırasında ve etan'dan türeyen bir organik asit. Bazı bitki özsularında ve hayvani sıvılarda (ter gibi) bulunur, sirkenin tesirli kısmını meydana getirir. Keskin ekşi kokulu, renksiz bir sıvıdır. Kaynama noktası 118 derece dir. Buhar mavi alevle yanar, deriyi yakarak tahrip eder. Asetik asit teknikte, boyacılıkta, ilâç yapmakta, parfümcülükte kullanılır. ... Devamı »»»

ASETİLEN « Kimya

Renksiz, sarımsak kokusunda, hidrokarbonlu bir gaz. Havagazında serbest halde bulunur. Suda az asetonda çok erir. -80 derecede sıvı haline gelir. Çok isli bir alevle yanar. Oksijeni fazla ocaklarda ise, parlak bir alev verir. Bu özelliğinden faydalanılarak, aydınlatmada kullanılır. ... Devamı »»»

ASETON « Kimya

Güzel kokulu, renksiz su ve alkolle her oranda karışabilen bir sıvı. 56 derecede kaynar. Odunun kuru kuruya damıtılmasından meydana gelir. Teknikte dumansız barut yapmak, fotoğraf plâkalarının ve filmlerin rötuş edilmesini temin etmek maksadıyla kullanılır. ... Devamı »»»

ASFALT « Kimya

Büyük moleküllü hidrokarbonların karışımından ibaret koyu renkli bir madde. İçinde az miktarda oksijen, kükürt ve azot bileşikleri bulunur. Tabiatta tabiî olarak bulunur. Ham petrol asfaltı ile maden kömürü katranının damıtılmasından elde edilen zift. Özellik bakımından asfalta benzer. Yol yapımında ve siyah lâk yapmakta kullanılır. ... Devamı »»»

ASİT « Kimya

Pozitif (artı) yüklü hidrojen iyonları verebilen bileşikler. Asitlerin sulu eriyikleri turnusolün mavi rengini kırmızıya çevirir. Bileşimindeki hidrojen yerine tuz meydana getirirler. Genel olarak asit elde edilecekse o asidin tuzu elde edilecek asitten daha az uçucu olan bir başka asitle muamele edilir. ... Devamı »»»

ATEŞ « Kimya

Odun, kömür, ot gibi maddelerin yanması sırasında meydana gelen ışık ve ısı olayı. ... Devamı »»»

ATOM « Kimya

Maddenin elektrikçe nötral en küçük parçacığı olup yalnız bulunabileceği gibi kendinin aynı ya da farklı diğer atomlarla birleşmiş halde de bulunabilir. Etrafımızda gördüğümüz şeylerin özünün bünyesinin ne olduğu çok uzun zamanlar, bilim ve fen adamlarının zihnini yormuş bir meseledir. M.Ö. beşinci yüzyılda eski Yunan filozofları, maddenin atom esasını kabul etmişlerdir. Demokritus, Leusippus ve Lukresius'un temellerini atmış oldukları atom teorisi, maddenin, bölünmesi, parçalanması mümkün olmayan ufak zerrelerin bir araya gelmesinden meydana geldiği esasına dayanmaktadır, îşte bu bölünmez pa... Devamı »»»

ATOM BOMBASI « Kimya

Çekirdek bölümlerinde maddenin enerjiye değişmesinden hasıl olan enerjinin çok kısa bir zamanda ve pek yoğun bir halde serbest hale gelmesi esasına dayanan bir bomba. Atom bombası fikri ilk olarak 1939 yılında Amerika'da bulunan Avrupacı bilginler tarafından ortaya atılmıştır. Dört yıl süren araştırmalar ve 2 milyar dolar masraf sonucu meydana getirilen ilk atom bombası 16 Temmuz 1945 te tecrübe edilmiş ve ilk olarak 6 Ağustos 1945 te Japon şehirlerinden Hiroşima'ya atılmıştır. Bu bomba yaklaşık olarak 20 bin ton trinitrotoluen kadar tahrip kudretinde bulunuyordu ve 6.000 insanın ölümüne sebep... Devamı »»»

ATOM ENERJİSİ « Kimya

Atom çekirdeklerinin parçalanmasından ya da hafif atomların kaynaşmasından meydana gelen büyük enerji. Einstein'in relativite teorosinin ilk sonucu olarak madde ile enerji bir biri ile eşdeğerlidir. Bir kilogram maddenin enerjiye değişmesi ile 25-10 kilovat saatlik bir enerji (Türkiye'nin 30 yıllık elektrik enerjisini karşılayacak kadar enerji) açığa çıkar. Bu enerji, atom bombasında olduğu gibi, bölünebilen çekirdeklerden elde edilir. U-235 gibi bir çekirdek, bir nötron alırsa meydana gelen yüksek enerji yeni çekirdeklerin bölünmesine, yeni nötronliarm açığa çıkmasına sebep olur. Bu yeni çıka... Devamı »»»

ALBÜMİN « Kimya

Suda eriyen bir cins protein. İnsan vücudunun en önemli maddeleri arasındadır. Kanın serumunda bulunduğu gibi, bazı bitkilerin özsularında, yumurtanın beyazında bulunur. Kimyasal bileşimi bakımından karışık bir teşekküldür. Albüminde karbon , hidrojen, kükürt, oksijen, nitrojen vardır. En önemli albüminler, kan albümini, süt albümini ve yumurta albüminidir Albüminler çürüyünce kükürtlü hidrojen çıkarırlar. Çürümüş yumurtanın kokusu da, kükürtlü hidrojen yüzünden meydana gelir. ... Devamı »»»

ASBEST « Kimya

Lifli, yumuşak, ateşte niteliği değişmeyen madensel bir madde. Bir silikat olan Tremilit'in bozulmasından ileri gelmektedir. Tel tel ayrılabilir. Kolayca eğilip bükülebilen elâstik olmayan cinsi vardır. Ateşe dayanıklılığı sebebi ile, ısı ve elektrik yalıtma işlerinde kullanılır, ipliklere ayrılabilmesi özelliğine de dayanılarak, çeşitli işlerde kullanılan yanmaz elbiseler yapımında kullanılır. Asbestlin amyant denen başka bir cinsi de, aynı işlerde kullanılmaktadır. ... Devamı »»»

AMETİST « Kimya

Mor renkli kıymetli bir taş. Aslı kuvarstır, mor rengi içindeki mangan oksitten ileri gelir. Kuyumculukta, bir sustası olarak kullanılır. Sibirya, Seylân, Almanya, İspanya'da bulunur. ... Devamı »»»

BAKALİT « Kimya

Formaldehit ve fenolün, bazik ortamda amonyakla ısıtılması ile elde edilen suni bir reçine. Reçineleşme olayı sırasında bakalit, ilkin sıvı, ya da macun kıvamında bir maddedir (A bakaliti). Isı etkisi ile katılaşır (B bakaliti). Toz hâline getirildikten sonra kâğıt, asbes, elyaf, boyalar gibi dolgu maddeleri ile karıştırılarak kalıplara konur ve tekrar ısı sertleştirilir (C bakaliti). Böylelikle istenilen biçimde ve istenilen yerde kullanılacak duruma getirilmiş olur. Otomobil, radyo parçalan, elektrik malzemesi ve eşyası yapımlarında kullanılan önemli sentetik maddelerden biridir. Leo Hendri... Devamı »»»

BAKIR « Kimya

Kimyasal bir eleman, Sembolü Cu atom ağırlığı 63,57, özgül ağırlığı 8,9 dür. Yumuşak, kırmızılı bir metaldir.Normal sıcaklarda değişmez, taze kesilmiş rengi açık kırmızıdır. Tabiatta filiz halinde ve serbest olarak Kuzey Amerika ve Kanada'da, Güney Afrika'da, İspanya'da, Ural'da, Doğu Alpleri'nde ve memleketimizde bulunur. (Başlıca Ergani, Çoruh, Murgul, İnebolu'da). En çok filizlerinden elde edilir. Filizlerinden bilhassa bakır sülfür, en çok kullanılandır. Bakır, gerek fiziksel ve kimyasal gerekse teknik özellikleri yüzünden demirden sonra, en fazla kullanılan bir metaldir. Saf halde iken ... Devamı »»»

BARUT « Kimya

Ateşli silâhlarda ve kayaları parçalamak için kullanılan suni patlayıcı maddelerin en eskilerinden biri. Bir karışım olan barutun bileşiminde % 70-80 oranında potasyum nitrat (güherçille), % 3-14 oranında kükürt vardır. Barutun patlayıcılığı, yanarken meydana gelen karbon dioksit ve kükürtdioksit gazlarının verdiği yüksek basınç sebebiyledir. Bu olayın meydana gelmesi de, bileşiminde bulunan potasyum nitratın (güherçile) kömür ve kükürtün yanması için gerekli oksijeni vermesi ile mümkün olur. Barutun elde edilme usulleri, genel olarak türlü ilerlemelere rağmen değişmemiştir. Barut elde etmek ... Devamı »»»

BARYUM « Kimya

Toprak alkali grubu metallerinden bir eleman. Sembolü Ba, atom ağırlığı 137,36 atom numarası 56 dır. Tabiatta başlıca baryum sülfat ve baryum karbonat halinde bulunur. Serbest olarak çoklukla erimiş baryum klorürden elde edilir. Gümüş renginde, 710 derecede eriyen, yumuşak bir metaldir. Özellikleri bakımından kalsiyum'a benzer. Havada çabuk oksit haline geçer. Baryum sülfat, Röntgen ışınlarım geçirmediği için hekimlikte ve radyolojide çok kullanılır. Bilhassa mide,barsak gibi organların röntgen muayenelerinde çok kullanılır. Suda ya da asitlerde eriyen baryum tuzları zehirlidirler. Zehirlenm... Devamı »»»

BAZ « Kimya

Genel olarak asitlerle tuz meydana getiren bileşiklere verilen ad. Bazlar eriyiklerinde hidroksil (OH) grubu veren bileşiklerdir. Eriyiklerinde kırmızı turnusolü maviye, fenolfitaleyinin alkoldeki eriyiğini kırmızımtrak menekşeye, mavi kongoyu kırmızıya, metil oranjı sarıya boyarlar. Bileşimlerinde bir hidroksil grubu bulunan bazlar tek değerli, iki ya da üç hidroksil grubu bulunanlar iki ya da üç değerli olurlar. Asitlerle birleşerek tuzları, metallerle birleşerek metal hidroksitleri meydana getirirler. ... Devamı »»»

BENZEN « Kimya

Benzol oynak su gibi duru, kendine mahsus kokusu olan bir sıvı. Özgül ağırlığı 0,885, donma derecesi 5,5 alevlenme derecesi 80.15 derecedir. Açık havada is çıkararak yanar ve karbon dioksit ile su meydana getirir. Yanarken fazla enerji verdiği için patlamalı motörlerde kullanılan yakıtlara katılır. İçildiğinde fazla bir zararı olmaz fakat değişik su buharlarının solunumu kısa zamanda ölüme sebep olur. Teknikte çoklukla taş kömürü katranın damıtılmasından ve ham gazın yıkanmasından elde edilmektedir. Bundan başka asetilen etilen metan gibi bileşiklerin kızgın borularından geçirilmesi ile de eld... Devamı »»»

BENZİN « Kimya

Kendine göre kokusu olan renksiz, su gibi duru bir sıvı. Aşağı derecelerde kaynayan hidro karpitlerin bir karışımıdır. Kaynama derecesi 50 dereceden aşağıdır, ve parlak isli bir alevle yanar. Hava ile patlayıcı karışımlar meydana getirir. Benzin bileşiminde parafinlerden başka alvinler , sikloparafinler , benzol türevleri bulunur. Petrol nevilerinin türlü bileşimleri sebebiyle de benzin bileşimleri farklı olabilir. Eskiden ayrımsal damıtılmasıyla elde edilen benzin bu gün Craek ( = Parçalamak) usulü ile elde edilmektedir. Bu usulde petrolün ağır yağları yüksek sıcaklık derecelerinde ısıtılara... Devamı »»»

BERGİUS USULÜ « Kimya

Alman kimyacısı Bergius'un kömürden sentetik benzin elde etmek için kullandığı usul. Bu usulde ilkel madde olarak en fazla linyit kullanılır. Linyit öğütüldükten sonra belli oranda demir oksiti ile karıştırılır. Elde edilen bu hamur özel fırınlarda 150 atmosfer basınç altında 450 derecede hidrojen ile muamele edilir (hidrürleme). Bu olay sırasında gazlar, katı bir artık ve yağ kıvamında maddeler meydana gelir. Yağ kıvamındaki bu maddelerden, ayrımsal damıtma ile vurgu yapmayan ve aşırı derecelerde kaynayan benzin elde edilir. ... Devamı »»»

BERİLYUM « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü B. atom ağırlığı 9.013 ergime derecesi 1280 derecedir. Gümüş beyaz renginde parlak ve kolaylıkla oksitlenen, kolaylıkla kırılabilen hafif ve sert bir metaldir. Nadir bulunan metallerdendir. Tabiatta yalnız birleşikler halinde bulunur. En önemli bileşiği berilyum minerali (beril) dir. ... Devamı »»»

BİLEŞİK « Kimya

İki ya da daha fazla elemanın özel enerji şartları ve kimya kanunlarına uyarak birleşmesinden meydana gelen cisim. Bileşikler, kendilerini meydana getiren elemanlardan ayrı özellikte bulunurlar. Bileşikler bunları meydana getiren elemanlar hesaba katılarak birer formülle gösterilir. Bu formüller de, bileşiği meydana getiren elemanların sembollerinin yan yana yazılmaları ile olur. Bir bileşiğe, bir elemanın birden fazla atomu girerse, o elemanın sembolünün sağ altına, atom sayısı ibaret edilir. Su iki atom hidrojen bir atom oksijeninin birleşmesinden meydana geldiğine göre formülünün göster... Devamı »»»

BİLEŞİK KAPLAR « Kimya

Alt tarafları birbirine bağlı iki ve daha fazla kaplara verilen ad. Bileşik kaplarda bulunan sıvılar, ya aynı ya da farklı olabilir. Hepsi aynı sıvı ile doldurulmuş olan bileşik kaplarda sıvıların yüzeyleri aynı yükseklikte bulunur. İki farklı sıvı bulunduğu hallerde ise yükseklikler değişik olur. Bir bileşik kaba değişik iki sıvı meselâ yağ ve su konduğunda, iki sıvının yüzeyleri arasında yükseklik farkı belirir. Bu iki sıvıyı bir birinden ayıran yüzeyin üstündeki h ve h' yükseklikleri, bu sıvıların d ve d' yoğunlukları ile ters orantılıdır. Yani h/h' = d'/d. Bu bağıntı iki sıvının yoğun... Devamı »»»

BİLİRUBİN « Kimya

Hemoglobin maddesinin demiri ayrıldıktan sonra hidrolizi ile meydana gelem organik madde. Alyuvarların yapısında bulunan ve alyuvarların harap olması ile ortaya çıkan hemoglobinden meydana gelir. Normal hallerde kanda % 0,20 - 0,50 miligram bulunur. Bu miktarın yükselmesi, sarılık denen hastalığın meydana gelmesine sebep olur. ... Devamı »»»

BİLLURLAŞMA « Kimya

Bazı maddelerin buhar, sıvı ya da doymuş çözelti halinden katı hale geçerken düzgün geometri şekilleri alması haline verilen ad. Bu hal, maddelerin soğuması ile meydana gelir. Soğumanın yavaş yavaş olması halinde meydana gelen billurlar yani kristaller iri ve güzel olurlar. Soğuma birdenbire olursa ince kristallerden bir kristal unu meydana gelir. Billurlaşma yolu ile birçok maddelerin arıtılması ve başka cisimlerden ayrılması sağlanabildiği için bu olay, kimya bakımından büyük önem taşır. Doymuş çözeltiler de billûrlaşma meydana gelirken, çözelti içindeki maddelerden en güç çözünen madde,... Devamı »»»

BİZMUT « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Bi, atom ağırlığı 209.00, özgül ağırlığı 9,5 dır. 2, 3 ve 5 değerli ve sertliği 2,5 olan bir metaldir. Kırmızımtırak beyazımsı parıltılı, havada bozulmayan bir metaldir. Tabiatta en çok üç değerli bileşiklerine rastlanır. Gümüş ,kurşun, bakır, kalay, civa, altın metalleriyle kolaylıkla alaşım yapar. Kızıl derecede mavimtrak bir alevle yanarak Bizmutoksit meydana getirir. Çeşitli radyoaktif izotopları elde edilmiştir. Tabiatta en az rastlanan elemanlardan biri olan bizmut, tabiatta platin, uranyum gibi elemanlardan daha az bulunmaktadır. Serbest ve bileşikler halin... Devamı »»»

BOR « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü B. atom ağırlığı 10,82, atom numarası 5 tir. Tabiatta başlıca borik asidin sodyum, potasyum, kalsiyum ve magnezyum tuzları halinde bulunur. Bundan başka bazı yerlerde borik asit halinde de bulunur. Eleman halinde endüstride fazla kullanılmamaktadır. Sertliğinin yüksek olması sebebiyle çoklukla bileme işlerinde kullanılır. ... Devamı »»»

BORAKS « Kimya

İçinde 10 molekül su bulunan sodyum tetraborat. Tabiatta beyaz, mavi, gri ve yeşil monoklin kristaller halinde bulunur. Sertliği 2-2,5 özgül ağırlığı 1,7 dir. Eriyiklerinden renkli billurlar halinde elde edilir. Lehimcilikte, dokuları sertleştirmek için dokumacılıkta ve antiseptik olarak tıpta kullanılır. ... Devamı »»»

BORİK ASİT « Kimya

Renksiz,parlak ve parmaklar arasında kayan kokusuz, kristal , kristal halinde bir madde. Zayıf bir asit olduğu için tadı ekşimsidir. Birçok maden sularında ve bazı göllerde sodyum borat ve magnezyum tuzları halinde bulunur. Hafif bir asit olduğu için tadı ekşimsidir bir antiseptiktir, mikropların üremelerin yavaşlatır ve durdurur. Tıpta antiseptil olarak ve bazı iltihaplı hastalıklar içir merhem olarak kullanılır. ... Devamı »»»

BORU « Kimya

Sıvı ve gazların aktarılmasında kullanılan içi boş, çeşitli maddelerden yapılmış çoğu silindir biçiminde cisimler. ... Devamı »»»

BOŞLUK MAKİNELERİ « Kimya

Bir kap içindeki gazı (çoklukla havayı) boşaltmaya ve orada bir boşluk meydana getirmeye yarayan âletlere verilen ad. Bunlara boşaltma makineleri ya da boşluk tulumbaları adı da verilir. Bunlar çoklukla bir silindir ile bunun içinde hareket eden hava kaçırmaz bir pistondan yapılmış düzenlerdir. ... Devamı »»»

BOYANIN RENK VERMESİ « Kimya

Boya maddelerinin renk vermesi, boya moleküllerinin içindeki atomların düzeninden ileri gelir. Boyalarda asıl rengi taşıyan ve kromofor denen bölüm, birçok atomlardan meydana gelmiştir. Kimyaca, 15 kadar kromor olduğu bulunmuştur. Boyalarda, her rengin kendine göre bir dalga uzunluğu vardır. Renklerin dalga uzunluklarına göre, atomlarda ki kromoforlar titreşir, böylece renkli ışınlar emilir ya da yansıtılır. Boyaların en çok kullanıldığı yerlerden birisi, kumaşların boyanmasıdır. Kumaş boyama da iki yolda olur: a -Basma yolu, b - Daldırma yolu. Basma yolunda, gazetelerin, kitapların, dergiler... Devamı »»»

BOYAR MADDELER « Kimya

Renk veren maddelerin genel adı. Boyar maddeler başlıca iki bölüme ayrılır; Madenî boyalar, organik boyalar. Madenî boyalar, birçok madenlerin türlü karışımları ile meydana gelen boyar maddelerdir. Bunlar, başlıca beyaz, sarı, kırmızı renk verirler. Bunların ışığa karşı dayanıklılıkları çok olduğu gibi, örtme ve boyama yetenekleri yüksektir. Başlıcaları şunlardır: Beyaz boyalar: Kurşun beyazı ve bazik kurşun karbonat, çinko oksit, çinko sülfür ile bariyumsülfit karışımı, titan oksit, bariyum sülfat, kalsiyum karbonat (tebeşir) antimon oksit, Kırmızı ve sarı boyalar: Civa oksit (zencifre), ka... Devamı »»»

BOYLE - MARYOT KANUNU « Kimya

Bir gaz kütlesinin, sıcaklık sabit kalması halinde basıncı ile hacmi arasındaki ifade. XVII. yüzyılda İngiltere'de Robert Böyle ve Fransa'da Edme Mariotte tarafından aynı zamanda ifade edilen bu kanuna göre: Aynı sıcaklıkta verilen bir gaz kütlesinin basıncı (P) ile hacmi (V) çarpımı sabittir. Gazların temel özelliklerinden birisi olan sıkışabilmelerini esas alan bu kanunda; bir gazın sıkıştırılması halinde hacminin küçüldüğü, buna karşı da basıncının çoğaldığı gösterilmektedir. Buna göre basınç ve hacim çarpımı (P.V.) sabittir. Bp durum, bir gazın çeşitli denge durumları için uygulanabilir. ... Devamı »»»

BROM « Kimya

Halojenler grubundan bir eleman. Kimyasal sembolü Br, atom numarası 35, atom ağırlığı 79.917 dır. Koyu esmer kırmızı renkli bir sıvıdır. Kaynama noktası 58.8 derece olan Brom, âdi sıcaklıkta bile şiddetle buharlaşır. Buharı fena kokulu, esmer kırmızı renkli, zehirli ve tahriş edicidir. Bilhassa solunum organlarını ve gözleri tahriş eder. Donunca esmer, hafif metalik parlaklıkta billurlar meydana getirir. 1826 yılında Balard tarafından deniz suyundaki tuzlardan elde edilmek suretiyle yeni bir eleman olarak keşfedilmiştir. Tabiatta klorürler yanında az olarak, bromürler halinde yaygın olarak bu... Devamı »»»

BUHAR « Kimya

Buharlaşma olayında meydana gelen gaz halindeki madde. ... Devamı »»»

BUHAR MAKİNASI « Kimya

Su buharı basıncının mekanik enerjiye çevrilmesi ile işleyen makine. Su buharının basıncı, sıcaklığın 100 C yi geçmesi halinde, atmosfer basıncından fazla olacağından, su buharı, bir pistonu itmek suretiyle mekanik bir iş yapabilir. Böylece ısı enerjisinden (suyu ısıtmak), mekanik bir enerji (buhar makinesinin çalışması) meydana gelmiş olur. Buhar makinelerinde başlıca üç kısım ayırt edilir: a - Kazan (buhar jeneratör): İçin deki suyun dolmuş buhar haline getirildiği dayanıklı madenî bir haznedir. b - Silindir: Buhar kazanından gelen buharın, basınç kuvvetleri sayesinde harekete getirdiği pi... Devamı »»»

BUHARLAŞMA « Kimya

Bir sıvının gaz haline geçmesi olayına verilen ad. Buharlaşma her sıcaklıkta olur ve buharlaşan sıvı, yüzeyinden moleküller kaybetmek suretiyle, yavaş yavaş buhar haline geçer. Sıvı molekülleri, buharlaşma olayı sırasında devamlı ve düzensiz bir termik hareket halindedirler. Birbirlerine ve bulundukları kabın çeperlerine çarparlar. Bir sıvı kapalı bir kabın içinde buharlaştığı zaman, meydana gelen buhar arttıkça, su moleküllerinin o kabın çeperlerine yaptıkları basınç da artar. Bu basınç kabın hacmi ile ilgili olduğu kadar, sıcaklığa da bağlıdır. ... Devamı »»»

BUHARLAŞMA ISISI « Kimya

Bir gram sıvıyı, o sıvının özel kaynama sıcaklığında, sıvı halinden buhar haline geçmesi için gerekli olan ısı enerjisine verilen ad. Normal basınç altında kaynama noktalarında buharlaşma ısıları, her madde için bellidir. Aşağıda bazı maddelerin buharlaşma ısıları (Kal/gr.) cinsinden verilmektedir. Su (538.9), Amonyak (321), Alkol (202), Benzol (92), Kloroform (61), Çinko (400), Gümüş (517), Civa (68). ... Devamı »»»

BUNSEN BEKİ « Kimya

Havagazının rasyonel bir şekilde yakılmasını sağlayan alet. Kullanılan beklerin en basiti ve en çok kullanılanı olan Bunsen beki, hava ile havagazının hesaplı bir şekilde karışarak yanmasını sağlayacak şekilde yapılmıştır. Havagazı ile karıştırılan havanın az olması halinde yanma isli olur ve sıcaklık fazla olmaz. Hava miktarının arttırılmasına göre sıcaklık fazlalaşır. ... Devamı »»»

BUZ « Kimya

Suyun katı haline verilen ad. Su, normal atmosfer basıncı altında, sıcaklık sıfır derece olunca donmaya başlar ve buz meydana gelir. Buzun atmosfer basıncı altındaki erime noktası, 0° C ya da 32° F tir. Bu erime noktası, dışarıdan yapılan basınç ile değişebilir. Suyun buz halinde katılaşması halinde hacminde %9 kadar bir genişleme görülür. Bunun sonucu, buz yoğunluğu, suyun yoğunluğundan küçük olur. Buz yapımı : Buz, ya tabiat şartlarının uygunluğu sonucu (kışın) kendiliğinden elde edilir ya da mekaniksel yolla elde edilmesine çalışılır. Daha çok, yaz aylarında ve soğuk iklim bölgesinde olma... Devamı »»»

CAM « Kimya

Kum ya da kumun çeşitli alkalilerle karışımını ergitmek suretiyle meydana gelen sert, saydam ya da az çok saydam olan, gayrimuntazaım şekillerde, çabuk kırılabilen bir madde. Tarih: Camın yapay olarak elde edilmesinin başlangıç tarihi kesin olarak belli değildir. Tabii cam özelliğini taşıyan ve "oksidiyen" denen maddenin ilerlemiş medeniyetlerde sus eşyası, ayna gibi amaçlarla kullanıldığı bilinmektedir. Fakat, suni olarak ve bugünkü anlamı ile camın ne zaman elde edildiği, ne zamandan itibaren kullanılmaya başlandığı kesin olarak bilinmemektedir. Cam yapımının başlangıcı çeşitli söylentilere... Devamı »»»

CEHENNEMTAŞI « Kimya

Renksiz, korkusuz, yarı saydam çubuklar halinde bir kimyasal madde. Kimyaca adı �Gümüş Nitrat�tır (Ağ N03), Gümüşün nitrik asitle işlenmesi ile elde edilir. Hekimlikte, yaraların yakılmasında kullanılır. ... Devamı »»»

CERAHAT « Kimya

Bazı mikropların (streptokok, stafilokok, pnömokok, gonokok gibi) ve irkiltici kimyasal maddelerin meydana getirdiği yeşilimtrak beyaz, koyuca sıvı. Cerahat yapma özelliği olan mikroplar ve organizma dokuları için zehirleyici, irkiltici etkileri olan kimyasal maddeler. Bu mikroplar ve kimyasal maddeler çeşitli yollarla organizmaya girer ve yer ederler. Bu mikropların ve kimyasal maddelerin, organizmaya girme, yerleşme yolları çeşitlidir. Herhangi bir sebeple deride açılan bir yaradan, ya da ağız, burun gibi organlardan organizmaya girerler. Mikroplar ilkin girdikleri yerde çoğalmağa başlarlar.... Devamı »»»

CİVA « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Hg. atom numarası 80, atom ağırlığı 200,6 özgül ağırlığı 13.59 dur. Gümüş gibi parlak, sıvı halinde ağır bir madendir. Donma derecesi, sıfırın altında 40 C dir. Madenler içinde katı olmayan tek madendir. Tabiatta bilhassa kükürt bileşikleri (zencefre) bulunur. Teknikte bazı fizik âletlerinin (termometre, barometre v.s.) yapımında, eczacılıkla antiseptik ilâçların yapımında, elektrik pillerinin yapımında, cıva boyalarında kullanılmaktadır. Buharı ve bileşikleri (özellikle klorla birleşmesinden meydana gelen süblime) çok zehirlidir. ... Devamı »»»

ÇELİK « Kimya

Bileşiminde % 0.25.1,7 kadar karbon bulunan ve demir gibi dövülmeye elverişli olan bir madde. Bu bileşimine göre ya demir filizlerinin yüksek fırınlarda redüksiyona uğraması ile elde edilen �font� un artırılması ile ya da demire karbon verilmesi ile elide edilir. Fonttan çelik elde edebilmek teknikte başlıca Bessemer ve Martin Siemens usulleri ile mümkün olur. Bessemer usulü ile çelik elde etmek ergimiş hale getirilmiş olan fontun içerisinden basınçla hava geçirerek karbonu yakmak, silisyum ve fosforu oksiltliyerek cüruf halinde ayırmak esasına dayanır. Bu şekilde elde edilen demire manganezl... Devamı »»»

ÇİNKO « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Zn, atom ağırlığı 65,37, yoğunluğu 6,9-7,2 dir. Beyaz, sincabimtrak renkte parlak bir metaldir. Kaynama derecesi 920° dir. Özellikle bileşiklerinden elde edilir. Bunlar arasında çinko sülfür (ZnS), çinko karbonat (Kalamin), (ZnC03) en çok kullanılan bileşikleridir. Bunlardan çinko sülfür hava akımında ısıtılmakla çinko karbonat ise yalnız ısıtılmakla çinkoyu verirler. Çinko, bakırla birleşerek �pirinç� ya da �sarı bakır� alaşımını, nikel ve bakırla karışarak �mayekor� ya da �Alpapaka� alaşımını verir. Çinko saf halde ve levhalar halinde damların, balk... Devamı »»»

ÇİMENTO « Kimya

Yapı malzemesi olarak özellikle son zamanlarda pek çok kullanılmakta olan hidrolik maddelerin en önemlisi.(Hidrolik madde, su temasında donan ve sertleşen madde demektir). Çimento, genel olarak kalsiyum silikat ve alüminat bileşiğidir. Fakat bileşiğe biraz demir ve magnezyum da katılır. Çimentolar, donma zamanlarına ve tabiî ya da sun'î olmalarına göre bölümlere ayrılır. 0.8 dakika içinde donanlar �çabuk donan çimentolar� 8 - 30 dakika içinde donanlar �yarı geç donan çimentolar�, altı saatten sonra donan çimentolar da �çok geç donan çimentolar� dır. Çimentolarda çabuk donmayı sağlayan alümina... Devamı »»»

DALTONUN ATOM TEORİSİ « Kimya

Dalton tarafından, açıklanan bu teoriye göre: Madde, Lâtince �bölünemeyen parça� adı verilen �atom� lardan yapılmıştır. Aynı elementin atomları hacim ve şekil bakımından birbirinin aynı, fakat ayrı elementlerin atomları tamamıyla birbirinden farklıdır. Maddeler yok edilemeyecekleri gibi, yoktan da var edilemezler. Kimyasal bileşikler, atomların basit sayı oranları üzerine birleşmesi ile meydana gelir. Birden fazla atom birbiri ile birleşerek, yeni bir kapalı birim (molekül) meydana getirirler. ... Devamı »»»

DAMITMA « Kimya

Bir sıvıyı kaynama noktasında buharlaştırıp başka bir yerde soğutarak yeniden sıvı haline getirmeye verilen ad. Herhangi bir sıvıyı saf olarak elde etmek için yapılan bir işlemdir. Fakat, genel olarak, içme suları için uygulanır. Mikroplarla dolu olduğu ya da içinde çeşitli mikroskobik pislikler bulunan suları, ayrı bir hale getirmek için, damıtma yoluna gidilir.Damıtma, çoklukla, imbik adı verilen bir âletle yapılır. Yanan bir ocağa, içine damıtılacak sıvı konan bir kaba yerleştirilir. Bu kab, borularla başka bir kaba bağlanmıştır. Buharlaşma ile, ocak üzerindeki kab dan çıkan sıvı b... Devamı »»»

D.D.T. « Kimya

Böcekler için öldürücü bir zehir. Kimyasal yapısı �Dichlor, diphenyl trichlor ethan� dan (C6H4CI) 2. OH. C, CI3 meydana gelmiştir. D.D.T. 105 derece eriyen, billur yapıda bir cisimdir. Eter, alkol ve suda erir. Böceklere etkisi temas yolu ile olur. Hortumlu böceklere ise yemeklere etki eder. D.D.T. nin savaşma özelliği çok yüksek olduğundan, buna temas eden bir böceğin kurtulmak ihtimali kalmaz. Böceğin ilkin arka ayakları, sonra da ön ayakları felce uğrar ve böylece hayvan ölür. D.D.T. çok kuvvetli bir madde olduğundan eriyik halinde ya da çeşitli tozlarla karıştırılıp kullanılır. İlk defa 1... Devamı »»»

DEMİR « Kimya

Kimyasal bir eleman. Kimyasal sembolü Fe, Atom ağırlığı 55,8 atom numarası, 26, özgül ağırlığı 7,9 dur. Mavimtrak gri renkte ve en çok kullanılan madenlerden biridir. Tabiatta bileşikler halinde bulunur ve yeryüzünün yapısında önemli bir yer tutar. Bileşimindeki karbon miktarı % 0,25 ten aşağı olan ve dövülebilen, yassılatılabilen bir madendir. Kuru havada ve soğukta bozulmaz, fakat nemli havada paslanır. Sulu madensel asitlerle organik asitlerin çoğu etki yapar. Ticarette bulunan demirin bileşiminde bir miktar karbonla birlikte silisyum, fosfor, kükürt gibi yabancı maddeler de bulunur. Bun... Devamı »»»

DİNAMİT « Kimya

Patlayıcı bir madde. Nitrogliserini ağaç hamuru, toprak, pamuk barutu gibi maddelerle karşılaştırmak suretiyle meydana gelir. En kuvvetli dinamitlerden biri, sellüloz nitratını, nitrogliserin karıştırdıktan sonra meydana gelen eriyiği ağaç hamuru ve az miktarda potasyum nitrata karıştırmak suretiyle yapılanıdır.Patlama işlerinde ve çeşitli şekilde kullanılan dinamit, 1867 yılında İsveç bilgini Alfred Nobel tarafından icat edilmiştir. ... Devamı »»»

ESRAR « Kimya

Kendir - Kenevir bitkisinin (dana çok Hint keneviri) gövde ve yaprakları üzerindeki ince kıllar içinde bulunan reçinemsi bir maddenin yapısında bulunan alkalaitlere verilen ad. Ergin kenevir yapraklarını çeşitli boyda kalburlardan geçinerek elde edildiği gibi, meşin ceket giymiş bir kimsenin, ergin kenevir tarlası içinde kenevire sürtünerek bir süre dolaşması ile meşin cekete yapışan reçineli kılların kazınması suretiyle elde edilir. Esrar meydana getiren reçinemsi maddenin en önemli alkaloidi �kannafoin, haşişin� denilen (C21H26H2) kuvvetli bir zehirdir, içenlere korkunç şekilde keyif veri... Devamı »»»

ETER « Kimya

Asitlerin alkollerle birleşmesinden meydana gelen sıvılara verilen ad. Bu bakımdan eter, alkollerin anhitritleri (susuz) dır. Alkollerden su çıkarmak için, değişik sülfirik asit kullanılır, iki molekül alkolden bir molekül su çıkarsa, eterler meydana gelir. Eterler, çoklukla düşük derecelerde (âdi eter 25 derecede) kaynar; uçucu ve çabuk ateş alan sıvılardır. Renksiz ve özel kokuludurlar. Buharlaşırken, çok ısı aldıklarından, etrafı soğuturlar. Az koklatıldığında bayıltıcı özelliği vardır. Bu sebeple ameliyatlarda kullanılır. ... Devamı »»»

FENOL « Kimya

Aromatik hidrokarbonların, esas çevre karbonlarına bağlı hidrojenleri yerine, 1, 2 ya da 3 hidroksil (OH) kökü gelmekle meydana gelen bileşiklerine verilen ad. Bunlara �oksi benzerler� de denir. Şeklen, yağ sınıfı alkollerine benzerler. Asit özeliğindedirler Alkalilerle tuz yaparlar. Fenoller, hidroksil sayısına göre bir, iki, üç değerli olabilir.Fenoller, genel olarak dezenfekten olarak (mikrop öldürücü), boya, yapma reçine, patlayıcı madde yapımında kullanılır. ... Devamı »»»

FLUOR « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü F, atom ağırlığı 19, yoğunluğu 1,635 tir. Basit bir gazdır. Tabiatta serbest halde bulunmadığı gibi sadece 1 derecede bileşikler halinde bulunur. Hafif yeşilimsi, havadan 38/29 oranında daha yoğundur. Bilinen maddelerin en etkinidir. Kimyasal ilgisi ve tepkime hızı çok fazladır. ... Devamı »»»

FOSFOR « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü P, atom numarası 15, atom ağırlığı 31, yoğunluğu 1,83 tür. Yarı saydam, renksiz ya da hafifçe balmumu renginde (sarımtırak renkte) olarak bulunduğu gibi kırmızı ya da mor renkte bulunur. Sarımsak kokuludur ve karanlıkta ışıldar. Hidrojen oksijen, azot ve kükürt gibi protoplazmanın bileşiminde bulunur. Bu bakımdan fosfor, esas elementler, den biri sayılır. İnsan ve hayvanların kemiklerinin büyük bir kısmı kalsiyum fosfat �Ca3 (P04) 2� den ibarettir. Tabiatta serbest olarak bulunmaz, daima fosforik asidin tuzları halinde bulunur. En önemli bileşiği fosforik adı veril... Devamı »»»

GLÜTEN « Kimya

Tahıl unlarından nişasta çıkarıldıktan sonra geri kalan alüminli madde. Boz renkte, gevrek ve esnektir. Yapışkanlık özelliği de vardır. Ekmekte, mayanın meydana getirdiği gaz kabarcıklarını tutarak ekmeğe gevreklik verir. ... Devamı »»»

GLİKOZ « Kimya

Karbonhidratlardan önemli bir monosakkarit. Üzümden ve nişastanın ya da selülozun, sülfirik asit ile kaynatılmasından elde edilir. �Üzüm şekeri� adı ile de bilinir. Çay şekerinden daha az tatlıdır. Kaşığı 2 kaşık toz şeker yerini tutar. Beyaz renkte katı bir cisimdir. Besin maddesi olarak, mayalandırmak suretiyle şarap ve alkol yapmakta kullanılır. ... Devamı »»»

GENLEŞME « Kimya

Isının cisimlerde sebep olduğu hacim değişmesi. Cisimlerin ısıtıldıklarında, ya hacimlerinde yada boylarında (katı ise) bir artma olduğu kolayca ispatlanabilir. Bunun için hacim ya da uzunlukları belli olan cisimler, ısıtılır. Isıtılma halindeki ölçüleri ile ilk ölçüleri arasındaki fark, genleşmeyi ispatlamış olur. Gençleşme, katı, sıvı ve gaz cisimler de olur. Katı cisimlerin gençleşmesi'nde, uzama ve genişlemeden bahsedilir. Cisim, bir tel ya da çubuk şeklinde ise ısıtılma halinde cisimde meydana gelen değişiklik boyunda, yâni uzunluğunda olur. Cismin O" deki uzunluğu 1 ise, t° deki uzunlu... Devamı »»»

GERMANYUM « Kimya

Kimyasal bir eleman. Atom ağırlığı 72.5 sembolü Ge, yoğunluğu, 540 tır. Bizmut'a benzer özelliktedir. Boz beyaz renkte, billûri ve gevrek bir madendir. Normal sıcaklıklarda parlaktır. 1886 yılında Wicker tarafından keşfedilmiştir. ... Devamı »»»

GLİSERİN « Kimya

Yağlı maddelerin sabunlaşma olayı sırasında meydana çıkan bir madde. Renksiz, kokusuz, yakıcı şekerli, gurup kıvamında bir sıvıdır. Katılaştırılması zordur. Suda her oranda erir. Gliserinli su çok donar, bu sebeple buz fabrikalarında kullanılır. Gliserinle pek ince bir tabaka halinde ıslatılmış bir cisim uzun süre ıslak kalır. Bu özelliği sebebi ile tampon mürekkepleri, yazıcı âletlerin mürekkepleri gliserinlidir.Deriyi yumuşattığı için, çatlamalara engel olmak üzere, yüze ve ellere de sürülür. ... Devamı »»»

GRAFİT « Kimya

Karbonun allotopik şekillerinden biri. Elmasa hiç benzemez, ince ve altı köşeli levhacıklar halinde kristalleşir. Saydam değildir, siyahtır. Elektrik akımını iyi iletir çok yumuşaktır. Kâğıda sürüldüğü zaman bir iz bırakır. Bu sebeple kursun kalemlerin yapılmasında kullanılır. Grafitten kurşun kalem yapmak için grafit kil ile karıştırılır. Bu suretle elde edilen kitle, yaş bir durumda iken çubuklar halinde çekilir. Hafifçe yakıldıktan sonra tahta kalemlerin içine tutkallanır. Grafit ve kil karışımından sıcağa dayanıklı potalar da yapılır. ... Devamı »»»

GRİZU « Kimya

Maden kömürü ocaklarında çıkan ve en birleşiminde çok metan gazı bulunan bir gaz. Hava ile karışık olduğu zaman, ufak bir kıvılcım temasında şiddetle patlar. Maden kömürü ocaklarında büyük kazalara sebep olur. Maden kömürü ocaklarının en büyük tehlikelerinden birini meydana getiren grizudan korunmak İçin H. Davy'nın (1778 - 1892) emniyet lâmbası kullanılır. Bu lâmba, madenden yapılmış tel örgülerin, alevi ancak kızgın hale geldikten sonra geçirmeleri esasına göre yapılmıştır. Grizu, bugün maden ocaklarının en büyük tehlikesi olmakta devam etmektedir. Bütün tedbirlere rağmen ufak İhmaller pe... Devamı »»»

GÜMÜŞ « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Ag, atom numarası 47, atom ağırlığı 107,9 dur. Güzel beyaz renkte, parlak 960.5 derecede eriyen, 1955 derecede kaynayan ve 0,000025 mm. kalınlığında ince varak haline getirilebilen bir metaldir. Isı ve elektriği en fazla ileten metallerden biridir. Tabiatta bazen serbest, bazen da kükürt, arsenik, antimuan ve klorla birleşik halde bulunur. En çok bulunan bileşiğinden kuru ve yaş (siyanür metodu) olmak üzere iki yolla elde edilir. Kuru metodda. gümüş sülfür filizlerinden gümüş klorür elde edilir. Bundan da bakır parçaları aracı ile gümüş elde edilir. Siyanür metod... Devamı »»»

HALOJENLER « Kimya

Metallerle kolaylıkla tuz meydana getiren flor, klor, brom, iyot gibi elementlerin genel adı. Hepsi koyu renklidir. Hidrojenle renksiz bir gaz vermek üzere derhal birleşirler. Serbest halojenler metal ve ametallerle birleşerek çeşitli bileşikler yaparlar. ... Devamı »»»

HAVAGAZI « Kimya

Yandığı zaman ısı enerjisi veren doğal gaz. Havagazı, yağlı huy denilen, uzun alevli huy kömüründen elde edilir. Huy kömürü özel düzeneklerde, bin derecenin üstünde ısıtılarak, havagazını verir. Ancak elde edilen bu gaz, �ham havagazı� dır. İçinde amonyak, katran, ağır yağlar kükürtlü hidrojen siyan bileşikleri vardır. Ham havagazı bu maddelerden temizlendikten sonra normal havagazı elde edilmiş olur. Ortalama olarak yüz litre havagazında, 55 litre hidrojen, 35 litre karbon dioksit ve azot bulunur. Havagazı, renksiz, özel kokulu bir gazdır. Bileşiminde karbon monoksit bulunduğu için zehirli... Devamı »»»

HELYUM « Kimya

Basit bir gaz cisim. Soy gazların ilk üyesidir. Atom numarası 2 özgül ağırlığı 0.18, sembolü He'dir. Havanın bileşiminde çok az oranda bulunur. Havadan hafif olması sebebi ile balonlarda ve hava gemilerinde kullanılır. ... Devamı »»»

HİDROJEN « Kimya

Renksiz, kokusuz, tatsız, suda çok az eriyen bir gaz. Sembolü H, atom numarası ve atom ağırlığı 1 dir. Bilinen en saf elementtir. Âdi sıcaklıkta 100 hacım suda 2 hacım erir. Yayılma özelliği fazladır, özgül ağırlığı 0,00009 dur. Aynı şartlar altındaki havadan 14,4 defa daha hafiftir. Atmosfer tabakalarının en üstünde çok az miktarda serbest olarak bulunur. Bunun dışında daima bileşikler halindedir. En önemli bileşiği sudur. Suyun ağırlık bakımından %41 ini meydana getirir. Hayvansal ve bitkisel dokuların en belli başlı elementidir. Yağlar ve kömürlerin bileşiminde de bol miktarda bulunur. Hava... Devamı »»»

HİDROKARBONLAR « Kimya

Yalnız karbonla hidrojenin birleşmeşinden meydana gelen organik cisimlere verilen ad. Organik cisimlerin en basitidir.Hidrokarbonlar, aralarındaki bağa göre �doymuş� ve �doymamış� olmak üzere iki sınıfa ayrılırlar: Doymuş hidrokarbonların karbonları arasında, yalnız bir bağ bulunur. Bunlar hidrojen yerine klor, iyot gibi atomların ya da (CH3) gibi atom gruplarının gelmesiyle bileşik yaparlar. Doymuş hidrokarbonlar, asitlere, bazlara karşı dayanıklıdırlar. Öbür cisimlere karşı ilgisizdirler. Bu sebeple bunlara �parafin� denir. Doymamış olanlarda ise, karbonlar arasında iki ya da üç bağ bulunur... Devamı »»»

HEMOGLOBİN « Kimya

Kanın alyuvarlarında bulunan nemli bir madde. Molekül ağırlığı 16. 700 dür. Oksijen taşıyan cisimdir, 1 gram hemoglobin, 136 santimetreküp oksijenle birleşir. Bu bileşim sabit değildir ve kolaylıkla oksijen geri verilir. Hemoglobinde kimyasal bakımdan bir (kükürtlü protein) iki kıymetli demir ve protoporfirin vardır. Hemoglobin, solunum organlarından geçer. Hemoglobin aynı zamanda hücrelere bırakır ve tekrar hemoglobinlerdeki karbondioksiti de taşır ve fazlasını solunum organlarında bırakır �karboksihemoglobin�. Alyuvarların ve hemoglobinin harap olması sonucu, bilirubin ve hemosiderin madde... Devamı »»»

İDEAL GAZLAR « Kimya

Geylüsak kanunları, sıcaklık etkisi ile bütün gazların aynı şekilde genleştiklerini gösterirler. Maryot kanunu da sabit sıcaklıkta, basınçları değiştirildiği zaman bütün gazların hacimlerinin aynı şekilde değiştiğini gösterir. Maryot ve Geylüsak kanunları bütün gazların benzer yapılışta olduklarını düşünmeye imkân verirler. Gerçekte Maryot kanunu gibi Geylüsak kanunları da ancak �yaklaşık kanunlardır� hiçbir gaz onlara tamamen uymaz. Bu kanunlara tamamen uyacak bir gaza �ideal gaz� adı verilir.Sıvılaşma şartlarından uzakta iken bir çok gazlar hemen tamamen ideal gazlar gibidirler. Normal sıca... Devamı »»»

İSOTOP « Kimya

Kimyasal bir elemanın atom çeşitlerine verilen ad. Radyoaktif elemanların bulunmasından sonra bu elemanlar üzerinde yapılan incelemelerde, isotop elemanlara rastlanmıştır.İsotop olayının açıklanması şöyledir: Atom çekirdeklerinde belirli sayılarda protonlar ve nötronlar vardır. Atom çekirdeğinin çevresinde bulunan elektron sayısı da, çekirdekteki proton sayısına göre sıralanmıştır. Bir elemanın atomunun çekirdeğindeki proton sayısı değişmeden, nötron sayısında değişiklik olursa; o elemanın isotop'u meydana gelmiş olur. Atom numarası proton sayısı ile belli olduğundan, bu isotopun atom numarası... Devamı »»»

İSPİRTO « Kimya

Etil alkol adlı sıvıya halk dilinde verilen ad. Piyasada renkli ve saf olmak üzere iki türlü bulunur. Renkli olanı saf değildir ve yakıt olarak kullanılır. Daha ucuzdur. Saf ispirto ise % 96,6 alkol ve geri kalanı sudur. Tıpta, temizlenmede kullanılır. ... Devamı »»»

İYON « Kimya

Eriyik halindeki bir elektrolidin çözülmesinden pozitif ya da negatif olarak elektriklenmiş bulunan atom, atom grubu molekül ya da molekül grubun bölümlerinden her biri. Elektrolit sıvılardaki bu tanecikler, hareketlidirler (İyon, Yunanca hareket eden anlamına gelir). Yalnız iyonlar, sıvı hale bağlı olmayıp, katı halde de yoğunlaşmış bir durumda maddenin yapı taşlarıdır. Bileşikler, nötr tepkime gösterdiklerine göre, elekrikle yüklü olmaları gereken bu iyonlar pozitif ve negatif elektrik yüklüdürler. Bu iyonlarda pozitif yüklü olanlar katod a gideceğine göre �katyon�, negatif yüklü olanlar ano... Devamı »»»

İYOT « Kimya

Sembolü, İ, atom ağırlığı 129.92 olan kimyasal bir eleman. Serbest olarak bulunmaz. Yer kabuğunun yaklaşık olarak % 0,001 ini iyot bileşikleri meydana getirir. En belli başlı iyot kaynağı Şili güherçilesidir. Ham Şili güherçilesinde iyot %0,2 oranında bulunur. Bundan başka deniz suyunda erimiş olarak (litrede 2,5 miligram) bulunur. Ergime noktası 114°C, kaynama noktası 184 °C, olan siyah ve parlak kristallerdir. Buharları menekşe rengindedir. Organik eritkenlerde (benzin, alkol) erir. Tentürdiyot da, iyodun alkol ve potasyum iyoddaki eriğidir.İyot, tentürdiyot şeklinde antiseptik olarak kul... Devamı »»»

JENARATÖR GAZI « Kimya

Endüstride kullanılan önemli gazlardan biri. Kızgın kömürden hava geçirmek suretiyle elde edilen azotla karışık karbon monoksit gazıdır. Yüksek derecede ısı veren bir gazdır. Porselen cam fırınlarda hava gazı karnilerini ısıtmakta, metalürjide çok kullanılır. ... Devamı »»»

LEHİM « Kimya

Kalayla kurşunun eritilerek birbirine karışmasından elde edilen bir alaşım. Teneke gibi ince madensel levhaların birbirine eklenmesi, bunlardaki deliklerin kapanmasında kullanılır. Lehimde % 36 kursun, % 64 kalay bulunur. Bu alaşım 181 derecede erir. ... Devamı »»»

KALAY « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Sn, atom numarası 50, atom ağırlığı 118,70 dir. Gümüş beyazlığında bir madendir. 232 derecede erir ve yumuşaktır. Bakır kaplara sürülmek, teneke v.b. maddeleri yapıştırmak gibi işlerde endüstride kullanılır. Bakırla meydana getirdiği bir alaşım olan �pirinç� çok önemli bir alaşımdır. Levha gibi olma özelliğinden dolayı da ince varaklar halinde kullanılır. ... Devamı »»»

KALSİYUM « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Ca, atom numarası 20, atom ağırlığı 40.03 dir. Çinko beyazı renginde, metal parlaklığı bulunan oldukça sert bir metaldir. Çok kuru havada oldukça korunabilir. Nemli havada ise hemen oksit ve karbonat haline geçer. Tabiatta bileşikler halinde bulunur. Tabiatta bulunan en önemli kalsiyum bileşiği kalsiyum karbonattır. (kireç taşı). Kalsiyum özellikle biyolojideki önemi büyüktür. Hücrelerin vazife görebilmeleri için gerekli bir eleman olduğu gibi, kemik yapısında bulunur, süt ve kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynar. ... Devamı »»»

KARBON « Kimya

Kimyasal bir eleman, Sembolü C, atom numarası 6, atom ağırlığı 12.010 dur. Tabiatta bileşikler halinde çok bulunur. Buna karşılık element halde çok az vardır. Saf karbon, elmas ve grafit halde bulunur. Maden kömürü, bileşimleri pek kompleks olan karbon bileşiklerinin karışımından ibarettir. Tabiatta çok bol miktarda bulunan karbon bileşikleri, bitki ve hayvanların vücut yapılarında vardır. Bu sebeple, karbon bileşiklerine �organik bileşikler� adı verilir. Karbon bileşiklerinden, kimyanın bir şubesi olan �Organik kimya� da söz edilir. Karbonun 500.000 den fazla bileşiği, organik kimyanın konus... Devamı »»»

KARBON DİOKSİT (C02) « Kimya

Bir atom karbonla iki oksijenin birleşmesinden meydana gelen gaz. Kömürün yanmasından, üzüm suyunun mayalanmasından, hayvanların ve bitkilerin solumalarından meydana gelir. Havada çok az oranda bulunur. (% 0,03) Renksiz, kokusuz bir gazdır. Havadan bir buçuk defa daha ağırdır. Yanan bir mum,karbon dioksit içine sokulursa söner. Bu özelliğinden istifade edilerek karbon dioksit, yangın söndürmede kullanılır. ... Devamı »»»

KARBON MONOKSİT (CO) « Kimya

Kömürün yeter miktarda bulunmayan havada yanmasından elde edilen gaz. Renksiz, kokusuz, zehir bir gazdır. Havada mavi bir alev ile yanarak �karbondioksit� haline gelir. Suda hiç erimez. Çok zehirlidir. Havada % 1/4 oranında bulunduğu zaman bile öldürücü etkisi vardır. Karbonmonoksitin kanın alyuvarlarının boya maddesine ilgisi, oksijenden fazla olduğu için soluk aldıkça, kandaki CO miktarı artar. CO kanda �karboksihemoglobin� halinde tutunur. Kan, oksijenle birleşebilmek yeteneğini kaybeder. Böylece, ölüm, oksijensizlikten havagazı ile zehirlenmeler olur. Evlerde, havagazı musluklarının a. çı... Devamı »»»

KAYNAMA « Kimya

Sıvı içerisinde buhar kabarcıkları meydana gelmesiyle beliren buharlaşma. Verilen bir basınçta kaynama, her sıvı için başka olan sabit ve belirli bir sıcaklıkta olur. 76 santimetre cıva basınçlık ortalama açık hava basıncı altındaki kaynama sıcaklığına �normal kaynama sıcaklığı� adı verilir. (Açık hava basıncı altında su 100° de, alkol 70° de, kükürt 444° kaynar). Kaynama sırasında sıvının sıcaklığı ocağın devamlı etkisine rağmen sabit kalır. Bu sebeple ocağın kaynama süresince verdiği ısı bir sıcaklık yükselmesiyle kendini göstermez. Isı, âdeta kaybolur.Kaynama sıcaklığı, doyuran buharın en... Devamı »»»

KİREÇ « Kimya

Kireçtaşının yakılmasından elde edilen beyaz bir madde. Kireçtaşı (CaCO3 )tabiatte bulunan en önemli kalsiyum bileşiğidir. Kireçtaşının yakılmasından elde edilen ilk madde, �sönmemiş kireç� tir. Bu madde, pratikte kullanılan, sönmemiş kireç'in su ile temasından elde edilen ve beyaz bir kaymak görünümün de olan �sönmüş kireç� tir. Sönmüş kireç, kumla karıştırılarak �kireç harcı� yapıldığı gibi su ile karıştırılması ile �badana kireci� olarak da kullanılır. ... Devamı »»»

KLOROFORM « Kimya

Tatlı kokulu, uçucu organik bir sıvı. Klor ve metan gazı bileşiğidir. Koklandığı zaman insanı bayıltır. Kloroformun bu anestetik (bayıltıcı) özelliğinden faydalanarak, hekimlikte ameliyatlarda kullanılır. ... Devamı »»»

KROM « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Cr, atom numarası 24, atom ağırlığı 52.01 dir. Gümüş beyazı renginde çok sert bir metaldir. Hava ve suya karşı çok dirençlidir. Tabiatta birleşikler halinde (kromlu demir taşı) bulunur. Teknikte arı krom pek kullanılmaz. Yalnız, demir kaplamakta kullanılır (kromaç). Tuzları, boyacılıkta ve fotoğrafçılıkta çinkografide kullanılır. ... Devamı »»»

KURŞUN « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Pb, atom numarası 82, atom ağırlığı 207,21 dir. Taze kesilmiş yüzünde metalik parıltısı olan gri renkte bir metaldir. Havada yüzeyi ince donuk bir tabaka ile örtülür. Tırnakları çizilecek kadar yumuşaktır. Çekiçle bile dövülerek levha haline gelebilir. Direnci azdır. Haddeden geçilerek ince kurşun levhalar elde edilebilir. Tabiatta çoklukla filizler halinde bulunur. Demirden sonra metallerin en ucuzu olan kurşun, teknikte çok kullanılır (aside karşı dayanaklığı sebebi ile çeşitli kurşun odaları yapımında ,ambalaj sandıkları imalinde ,tüfek mermilerinde, akümülâtör... Devamı »»»

KÜKÜRT « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü S, atom numarası 16, atom ağırlığı 32.006 dır. Limon sarısı renginde basit bir elemandır. Tabiatta saf ya da filizler halinde bulunur. Bulunduğu yerler çoklukla eski yanardağlar çevresidir. Barut, kibrit yapmakta, kauçuğun soğuk ve sıcağa dayanır hale getirilmesi işleminde kullanılır. Kükürdün bileşikleri: Kükürdün önemli olan başlıca bileşikleri şunlardır: 1 - Kükürtlü hidrojen (H2S) Normal sıcaklıkta gaz halinde bulunur. Kaynama noktası � 610 ergime noktası - 83° dir. Çürük yumurta kokusundadır. Sülfürlü bileşiklerinden asit etkisiyle elde edilir. 2 - Kükürt dio... Devamı »»»

NAFTALİN « Kimya

Maden kömürü katranından elde edilen bir madde. Beyaz renkli kendine has özel kokulu, parlak kristal yapılı bir bileşiktir. Organik yapılıdır. Naftalinin, güve ve benzeri böceklere karşı öldürücü bir etkisi vardır. Bu sebeple hemen hemen bütün evlerde kullanılır. Naftalin ayrıca boya yapımında özellikle siyah boya yapımında kullanılır. ... Devamı »»»

NİKEL « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Ni, atom numarası 28, atom ağırlığı 58,69 dur. Metal parlaklığı az, beyaz sarımtırak renkte bir metaldir. Sertlik ve dayanıklılık bakımından demire yakındır. Isınmış halde demir gibi işlenebilir. Havaya, asit ve bazik sıvılara karşı direnci büyüktür, mıknatıs ile çekilebilir. Mutfak ve sofra eşyalarında kullanılır. ... Devamı »»»

MAGNEZYUM « Kimya

Kimyasal bir eleman. Toprak alkali metallerdendir. Sembolü Mg atom numarası 12, atom ağırlığı 24.32 dir, Tabiatte bol miktarda ve dağınık sülfatlar ve magnezyum karbonat halinde bulunur. Gümüş beyazı renginde, çekiçle dövülebilir hafif bir metaldir. Kuru havada dayanıklıdır. Özellikle hücreler için çok gerekli bir elemandır. Yeşil bitkilerin klorofil yapmaları, magnezyum aracılığı ile olur. Tepkime yeteneği yüksek bir metal olduğu için, özellikle gece fotoğraf çekmekle kullanılır. Bunlardan başka otomobil yapılmasında, roket ve uçak yapılmasında kullanılmaktadır. ... Devamı »»»

MANGANEZ « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Mn, atom numarası 25, atom ağırlığı 45.93 tür. Gümüş beyazı rengindedir. Çok sert bir metaldir. Tabiatta �pirolizit� cevheri halinde bulunur. Bir çok alaşımları vardır. Çeliği sertleştirmek için kullanılır. ... Devamı »»»

MERMER « Kimya

Kimyasal yapısı bakımından kalsiyum karbonat olan bir cisim. Kireç taşının bir şeklidir. Küçük ve sert billurların bir araya gelmesinden meydana gelmiştir. Çoğu beyazdır. Renklisi ve damarlısı da bulunur. ... Devamı »»»

METALLER « Kimya

Kimyasal elementlerin bir bölümü (Öbür bölümü ametallerdir). Elementler saf iken özellikleri ve bileşimlerindeki değişik durumları göz önünde tutarak sınıflandırıldığında metaller ve ametaller olmak üzere iki guruba ayrılır (Bilinen 102 elementin 85 i metal 17 si ametaldir.) Metaller, genel olarak metalik denilen bir takım özellik gösterirler. Metallerin üzerine düşen ışık ışınları içeri geçmeden yansıdıklarından, metallerin yüzeyleri parlak olur. Hiç bir Zaman saydam olmazlar. Metalik maddeler ergimiş halde iken birbirleri içerisinde bilinen oranlarda eriyebilirler. Soğuklarında da �alaşım� ... Devamı »»»

MOLEKÜL « Kimya

Birden fazla atomun birbiriyle birleşerek meydana getirdiği yeni kapalı birim. Bu birim, meydana gelen bileşiğin en küçük parçasıdır. Bu birim, aynı elementlerin atomlarından da meydana gelmiş olabilir. Moleküllerin, aynı elementin iki atomundan meydana gelmiş olması, o elementin atomunun yapısı, atom çekirdeği çevresinde bulunan elektronların halkalanış durumu ile ilgilidir. Çoklukla gaz elementler, atom halinde değil, aynı elementin atomlarının birleşmesinden meydana gelmiş moleküller halinde bulunurlar. Bu bakımdan, bu elementlerin molekülleri, o elementlerin bütün özelliklerini taşıyan en ... Devamı »»»

OKSİJEN « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü O, numarası 8, atom ağrlığı 16 dır. Yeryüzünde en bol oranda bulunan bir elemandır. Yerkabuğunun yaklaşık olarak % 0,5 ini oksijen bileşikleri meydana getirir. Suyun ağırlığının 0/0 90'ı, havanın ağırlığının 0/0 23'ü oksijendir. Renksiz, kokusuz, suda az eriyen bir gazdır. Soy gazların dışında bütün elemanlarla tepkimeye girerek bileşikler verir. Bu olay, çoklukla ısı ve ışık gösterisi halinde olur (yanma). Oksijen yanma için gerekli yakıcı bir gazdır. ... Devamı »»»

OKSİTLENME « Kimya

Oksijenle olan yanmaya verilen ad. Oksitlenme ısı ve ışık gösterisi halinde çok şiddetli olabileceği gibi (buna çabuk oksitlenme denir). Bu gösterileri vermeden yavaş da olabilir (buna yavaş oksitlenme denir). ... Devamı »»»

OZON « Kimya

Yoğunlaşmış oksijenlerden ibaret, ağır kokulu bir gaz. Gaz halinde lâcivert, sıvı iken koyu mavidir. Eser miktarda olsa bile çok şiddetli ve karakteristik bir kokusu vardır. ... Devamı »»»

PALLADİYUM « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Pd, atom ağırlığı 106,7, atom numarası 46 dır. Oldukça sert bir madendir. Başlıca özelliği hidrojeni soğurmaktır. ... Devamı »»»

PARAFİN « Kimya

Petrolden çıkarılan, katı, sarı, saydam, buharı parlak bir alevle yanan karbonlu madde. Parafin, genel olarak mum yapımında kullanılır. Erime noktası yüksek hale getirilmişleri ise, kablo yalıtmada, şişelerin, konserve kutularının sıvı ve hava geçemez hale getirilmelerinde kullanılır. ... Devamı »»»

PİRİNÇ « Kimya

Bakır ve çinko alaşımı parlak sarı renkli bir maden. Bakır gibi işlenir ve bakırdan dayanıklıdır. Çabuk paslanmaz. Sanayide, semaver, kapı tokmağı çeşitli eşyalar yapımında ve heykel dökümünde kullanılır. ... Devamı »»»

PLATİN « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Pt, atom numarası 78, atom ağırlığı 195,23 tür. Asal metallerdendir. Tabiatte bileşik halde bulunmaz, hemen yalnız serbest halde bulunur. Platin cevheri adı verilen filizlerinde kendisine benzeyen Phodium,Osmiyum ve Palladium ile alaşımlar halinde bulunur. Bulunduğu yerler, Kolumbiya, Rusya, Güney Afrika ,Amerika Birleşik Devletleridir. Gri beyaz parlak, çok ince tel ve levha halinde getirilebilir bir metaldir. Kimyasal etkilere karşı direnci fazladır. Kimya endüstisinde ve süs eşyası olarak kullanılır. ... Devamı »»»

POTASYUM « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü K, atom numarası 19, atom ağırlığı 39,096 dır. Alkali metallerdendir. Taze kesildiğinde gümüş parlaklığında bir metaldir. Sodyumdan daha yumuşaktır.Ticarette küçük ceviz büyüklüğünde, yuvarlaklar halinde bulunur. Su ile şiddetli reaksiyon gösterir. ... Devamı »»»

RADYOAKTİVİTE « Kimya

Bazı elemanların, cisimlerinden geçebilen ve fotoğraf plağına etki edebilen bir ışınım yaymaları haline verilen ad. 1893 yılında Henri Berquerel uranyum ve tuzlarının, 1897 yılında Mme Curie toryumun radyoaktivite özelliğine sahip elemanlar, olduklarını göstermişlerdir. Bugün otuzdan fazla radyoaktivite özelliğine sahip �radyoaktif� eleman tanınıyor. Bunların en önemlisi, 1896 yılında Pierra Curie ve Mme Curie tarafından uranyumlu bazı maden filizlerinde bulundukları, tespit edilen �radyum� dur. Uranyumdan birkaç milyon kere daha fazla aktif olan radyum ile radyoaktivite en iyi incelenir. Ki... Devamı »»»

RADYOAKTİF « Kimya

Radyoaktivite özelliği olan elementlere verilen ad. ... Devamı »»»

RADYUM « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü Ra, atom numarası 88, atom ağırlığı 226 dır. 1898 yılında Pierre ve Marie Curie tarafından bulunmuştur. 700 derecede ergiyen sürekli olarak radyoaktivite özelliğinde olan bir elemandır. Radyomun parçalanmasından çeşitli elemanlar elde edilmiştir. Bu olay, en son kurşunda son bulur. Alfa, beta ve gama ışınları meydana gelir. Yapılan hesaplara göre, radyumun bu periyodu, 1670 yıl olduğundan, radyumun 12.000 yılda aşağı yukarı yok olması gerekirdi. Radyum, eğer yeniden meydana gelmeseydi, bugün yer yüzünde hiç radyumun bulunmaması gerekirdi. Yapılan araştırmalar s... Devamı »»»

ŞEKER « Kimya

Birçok meyve, sap ve köklerin öz suyundan ya da nişastasından çıkarılan, karbon (C), hidrojen (H) ve oksijen (O) den bileşmiş bulunan, beyaz, su da, erir mayalanabilir, tatlı maddelerin genel adı. Kimyasal ad bakımından �karbonhidratlar� dandır. Karbonhidratlara mono sakkaritler ve disakkaritler sınıf içinde bulunanları, genel olarak şekerleri içine alır (glikoz, levüloz, sakkaroz gibi. Bunlar da, sırasıyla üzüm şekeri meyve şekeri, kamış şekeri adları ile de anılırlar). Bizim pratikte kullandığımız şeker özellikle Türkiye'de, şeker pancarından elde edilen şekerdir. Şeker pancarından şeker... Devamı »»»

SABUN « Kimya

Kirli ve yağlı şeyleri temizlemek üzere kullanılan bir madde. Sabun, yağ asitlerinin sodyum potasyum ve amonyumla meydana getirdiği tuzlardır. Yalnız, her yağ asidinin tuzuna sabun denmez. Oleik, stearik ve palmitik asitler gibi asitlerin alkali madenlerle yaptıkları tuzlara ya da reçine tuzlarına sabun denir. Bu asitlerin, öbür maddelerle yaptıkları tuzların bir kısmı, suda erimediği için sabun gibi kullanılmaz. Sabunun, temizleme işinde, fiziksel ve kimyasal olmak üzere iki ödevi vardır. Suda eriyen sabun, su ile birleşerek yağ asidi ve baz meydana getirir. Yağ asidi, çok ince koloidal parç... Devamı »»»

SODA « Kimya

Sodyum elementinin karbonat bileşiğine verilen ad (Na2 C03). Teknikte sodyum klorunun amonyum hidrokarbonatlarla muamelesinden elde edilmektedir. Büyük saydam kristaller meydana getiren bir cisimdir. Havada kolaylıkla suyunu terk eder ve beyaz bir toz haline gelir. Sudaki eriyiği, baz reaksiyonu gösterir. Sabun elde etmekte, cam endüstrisinde kullanılır, ... Devamı »»»

SODYUM « Kimya

Kimyasal bir element. Sembolü Na, atom numarası 11, atom ağırlığı 22,9 dur. Alkali metallerdendir. Bütün metallerin içinde en aktif olan bir elementtir. Su ile şiddetli reaksiyon yapar. Saf halde, gümüş beyazı renginde, yumuşak ve tırnakla çizilebilir bir metaldir. Havada parlaklığını kaybeder ve donuk bir renk alır. Bileşiklerinden elde edilir. En yaygın bileşikleri, tabiatta yaygın olarak bulunan bileşiklerdir (deniz ve kaya tuzları gibi). Soda, sodyumun karbonat bileşiği, tuz, sodyumun klor bileşiğidir. ... Devamı »»»

SU « Kimya

Hidrojen ve Oksijen elementlerinin birleşmesinden meydana gelen bir madde. Ayrı olduğu zaman saydam, renksiz, tatsız bir sıvıdır. 6 metre derinlikten sonraki su katmanları hafif mavi renklidir. 760 milimetre cıva basıncından ve 100° C de kaynar, sıfır derecede donar. Bu noktalar, termometre derecelenmesinden sabit noktalar olarak alınmıştır. Yoğunluğu, sıcaklığa bağlıdır. + 4° C de bir'dir. Su donarken, hacmi genişlediğinden yoğunluğu (buzun), sıvı haline göre daha azdır. Yeryüzünün dörtte üçü, ortalama derinliği 5,5 kilometre olan su ile kaplıdır. Kutuplar bölgesi, buzlarla kaplıdır. Atmosfe... Devamı »»»

TERMOMETRE « Kimya

Bir cismin sıcaklığını ölçmeye yarayan âlet. İlk termometre, 1614 yılında ünlü bilgin Galile tarafından yapılmış, gittikçe evrim kazanarak, bugün kullanmakta olduğumuz termometrelerin meydana gelmesine yol açmıştır. Bugün kullanmakta olduğumuz termometreler, 1742 yılında Andres Celsius tarafından bulunmuştur. Termometreler, genel olarak, ince bir cam tüp halindedirler. Bu tüpün alt tarafında şişkince olan bölümde, cıva deposu vardır. Sıcaklık karşısında genişlemeye uğrayan cava, bir sütun halinde, cam tüp içinde yükselir, önceden tespit edilmiş derece miktarlarına göre, civanın bu yükselmesin... Devamı »»»

TUZ « Kimya

Tat vermek ya da kokuşmasını geciktirmek için yemeklere konan, toz halde ve beyaz renkte madensel bir madde. Kimyasal yapısı bileşik bir tuzdur. Sodyum ve klorun birleşmesinden meydana gelmiştir (Na Cl). Tabiatta çok rastlanan bir maddedir. Deniz suyunda bazı göl sularında, eriyik halde, toprak altında taş, kaya ya da maden halinde bulunur. Bundan başka bütün canlıların yaşamasında gereken önemli maddelerden biridir. Kanda, iç dokularda bulunur. Bitkiler için de, belirli bir dereceyi aşmamak şartıyla, gereklidir. Bazı topraklar için. tuz değerli bir gübre olur. Tuz aşçılıkta olduğu kadar, kon... Devamı »»»

URANİUM « Kimya

Kimyasal bir eleman. Sembolü U. Atom ağırlığı 238,2 atom numarası 92 dir. Demir görünüşünde bir madendir, 1800 derecede ergir, atomsal parçalanmada radyumu verir. Son yıllarda teknikte en çok kullanılan elemanlardan biri olmuştur. .